Режа I. Кириш ҳамду сано II. Ассий қисм а қуръони Карим нозил бўлишининг бошланиши. Б саҳобаларнинг тафсир қилиш усуллари. В саҳобалардан чиққан муфассирлар. Г оятларнинг тушиш сабаблари. III. Хулоса IV. Фойдаланган манбаълар 1 кириш

«Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам дедилар: «Агар мўминларнинг машваратисиз бирор кишини амир қилмоқчи бўлсам, албатта Ибн Умми Абд (Ибн Масъуд)ни амир қилган бўлардим».
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу хазрат Умар ва хазрати Усмоннинг халифалик даврларида Куфада хазинабон бўлдилар. Умрларининг охирида Мадинага қайтиб келдилар ва шу ерда 32- ҳижрий санаада 60 ёшда вафот этдилар. У кишининг жасадлари Бақиъа қабристонига дафн этилган.
Ибн Масъуд розияллоҳу анҳу саҳобаи киромлар орасида ҳофизи
Қуръонларнинг энг улуғларидан бири эдилар. Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам ҳам Ибн Масъуд қироатларини яхши кўрардилар. Ибн Масъуднинг ўзлари шоҳидлик беришларича, бир куни Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Эй Ибн Масъуд, менга Нисо сурасини қироат қилиб бер» - дедилар. Мен: «Эй Аллохнинг расули, Қуръон сизга нозил бўлган бўлса, мен қироат қилиб берайинми?» - дадим. Шунда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Мен Қуръонни ўзимдан бошқа одамдан эшитишни севаман» - дедилар. Мен қироат қилиб:

فَكَيْفَ إِذَا جِئْنَا مِن كُلِّ أمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَجِئْنَا بِكَ عَلَى هَـؤُلاء شَهِيدًا

«Эй Муҳаммад, биз ҳap бир умматдан гувоҳ, келтирганимизда ва Сизни ана уларга қарши гувоҳ қилганимизда уларнинг ҳоли не кечур?» - дейилган оятга келганимда Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васалламнинг икки кўзларидан ёш қуйилди».
«Қуръони карим қандай нозил этилган бўлса, нами кетмаган ҳолда ўшандай оҳанг билан ўқишни ким ёқтирса, Ибн Умми Абд қироати билан ўқисин».
Масруқ ибн Ал-Аждаъ Ал-Ҳамадоний розияллоҳу анҳу айтадилар: «Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи васаллам асҳобларининг илми олти кишида тўхтади. Улар Ҳазрат Умар, Ҳазрат Али, Абдуллоҳ ибн Масьуд, Убай ибн Каъб, Абуд-Дардо ва Зайд ибн Собитдирлар. Бу олти кишининг илми эса Алий билан Абдуллоҳ ибн Масъудда қолди».
Ибн Масъуддан ривоят қилиш йўллари бир нечта бўлиб, уларнинг энг мақбуллари тўрттадир:
1. Ал-Аъмаш - Абуззуҳо - Масруқ - Ибн Масъуд.