Режа: Халқаро меҳнат тақсимоти ва халқаро савдо тўғрисидаги турлича

Леонтьев парадокси
деган 
ном олди. Маълум бўлдики, АҚШдаги капиталнинг нисбий ортиқчалиги 
Америка ташқи савдосига таъсир кўрсатмайди. АҚШ кўпроқ меҳнат сиғими 
юқори, капитал сиғими эса паст бўлган товарларни экспорт қилар экан. 
В.Леонтьев Америкадаги меҳнатнинг юқори унумдорлиги америкалик 
ишчиларнинг нисбатан юқори малакаси билан боғлиқлигини таъкидлаб, бу 
ердаги меҳнатнинг хориждаги меҳнат билан нисбати 1:3 эквивалентликда 
эканлигини кўрсатди. Бу эса ишчи кучи малакаси моделининг пайдо бўлишига 
олиб келди. 
Ишчи кучи малакаси моделига кўра, ишлаб чиқаришда учта эмас, 
балки тўртта: малакали ишчи кучи, малакасиз ишчи кучи, капитал ва ер 
иштирок этади.
Касбий маҳоратга эга бўлган ходимлар ва юқори малакали 
ишчи кучининг нисбатан кўплиги малакали меҳнатнинг катта миқдорини 
тақозо этувчи товарларнинг экспорт қилинишига олиб келади. Малакасиз 
ишчи кучининг кўплиги эса ишлаб чиқаришда юқори малака талаб 
этилмайдиган товарларнинг экспортига имкон яратади. 
Ҳозирги замон иқтисодий фани Хекшер-Олин назариясининг фақат 
ютуқли жиҳатларини эмас, балки чекланган томонларини ҳам очиб беради. 
Жумладан, қуйидаги жараёнлар бу назарияга мувофиқ келмайди: 
- юқори ривожланган мамлакатларнинг саноати ва савдосидаги таркибий 
силжишларнинг яқинлашуви; 
- даромадларнинг бир хилда юқори даражасига эга бўлган мамлакатлар 
ўртасидаги савдонинг аҳамиятли ва мунтазам ўсиб борувчи солиштирма 
салмоғи; 
- жаҳон савдосида ўхшаш саноат товарларини бир-бирига етказиб 
беришнинг юқори ва ўсиб борувчи солиштирма салмоғи. 

---

Санаб ўтилган ҳолатлар иқтисодий фан олдига Хекшер-Олин назариясини 
кенгайтириш ёки асосий қоидаларини янгилаш йўлларини қидириш 
вазифасини қўяди. Бу бир томондан, назариянинг кенгайишига, ишлаб 
чиқариш омилларининг янгича талқин этилишига, иккинчи томондан эса, 
унинг тўлиқ инкор этилишига ҳамда ХМТ самарадорлиги муаммосига мутлақ
янги ёндашувларнинг пайдо бўлишига олиб келади.
Халқаро меҳнат тақсимоти неоклассик назариялари ўртасида америкалик 
иқтисодчи