Режа: Глобал муаммоларнинг пайдо бўлиши. Глобал ривожланиш моделлари. Замонамизнинг глобал муаммолари

К.Ясперс
(ХХ арснинг 40-йиллар)
Глобал муаммолар - бу шундай муаммоларки, улар бутун инсониятнинг манфаатларига дахл қилади, унинг келажагига хавф солади ҳамда улар бутун халқаро ҳамжамиятнинг иштироки билангина ҳал этилиши мумкин.
прогноз моделлар
Аҳолининг кўпайиши, капитал маблағларнинг, табиий ресурслар, атроф-муҳитнинг ифлосланиши ва озиқ-овқат муаммоларининг ривожланиши ҳамда ўсиб боришига қаратилган
«Мир-1», «Мир-2», «Мир-3»
1972 йилда Д.Медоуз ва Массачусет технология институтининг бир гуруҳ ёш олимлари «Мир-3» моделини яратдилар ва мазкур модель Рим клубининг «Ўсиб бориш чегаралари» номли маърузаси учун асос бўлиб хизмат қилди. Модель 1900 йилдан 2100 йилгача бўлган даврдаги глобал ривожланиш жараёнларини тасвирлар эди. Модел муаллифлари шундай хулосага келдилар: агар аҳоли ўсишининг, саноатнинг, қишлоқ хўжалигининг, табиий ресурсларни эксплуатация қилишининг ҳамда атроф-муҳитнинг ифлосланишининг асосий тамойиллари сақланиб қоладиган бўлса, инсоният глобал тангликка дучор бўлади.
ЮНЕСКО ҳомийлиги остида К.Дойч раҳбарлигида «Умумжаҳон моделлари» лойиҳаси («Жаҳоний моделлаштириш муаммолари. Сиёсий ва ижтимоий импликациялар», 1977), Иқтисодий ҳамкорлик ва ривож­ланиш ташкилоти (ИҲРТ) ҳомийлигида Ж.Лезурн раҳбарлик остида тайёрланган «Халқаро келажак» лойиҳаси («Келажак билан учрашув: мумкин бўлганни амалга ошириш ва кўзда тутилмаган ҳолларга тайёр бўлиш», 1974) ишлаб чиқилди.
Сассекс университетида (Буюк Британия) Ч.Фримен ва С.Коул раҳбарлиги остида 1977 йилда бажарилган «Глобал моделлар» «Жаҳон келажаги. Катта мунозаралар», Г.Кан раҳбарлигида Гудзон институтида (АҚШ) бажарилган «Яқинлашаётган тўполон» (1982), Америка маъмуриятининг буюртмасига кўра тайёрланган маърузалар «2000 йилнинг глобал муаммолари» (1980) «Глобал келажак: ҳаражат қилиш вақти» (1981), Умумжаҳон вахтаси институти тадқиқотлари ва бошқалар маълумдир.
Глобал муаммолар
Экологик муаммо, энергетик муаммо, хом-ашё муаммоси, озиқ-овқат муаммоси, демографик муаммо
кўплаб касалликларнинг тарқалиши муаммоси (юқумли касалликлар, СПИД ва ҳоказо);
қашшоқлик, аҳолининг катта қисмининг камбағаллашуви муаммолари;
иш билан банд бўлмаганларнинг кўпайиши муаммоси;
жиноятчилик ва антиижтимоий хулқ-атворнинг бошқа шакллари (фоҳишалик, ичкиликбозлик, гиёҳвандлик ва бошқалар);
таълим ва ижтимоий таълимот муаммоси;
маданият ва ахлоқни сақлаш муаммолари;
коррупция;
терроризм, экстремизм ва бошқалар.