Режа: Гидро электр станциясининг ишлаш принципи

66-расм. Ўзбекистонда энг биринчи қурилган Бўзсув ГЭСининг гидрогенераторлар зали
67-расм. Гидро электр станция (ГЭС).

Юқори ва паст ҳавзалар даражаларнинг фарқи тайзиқ деб аталади (68-расм).

Юқори ва паст ҳавзалар даражаларнинг фарқи тайзиқ деб аталади (68-расм).

Оқимнинг табақадаги қуввватини (кВт) сарф (м3/с) ва тайзиқ (м) орқали ҳисоблашимиз мумкин.ГЭС двигателлар, гидротехник қурилмалар, турбиналар ва генераторларда содир бўлаётган қувват йўқотишлари туфайли, сув оқими ФИК ни ҳисобга олган ҳолда қувватини фақат бир қисмидагина фойдаланиш мумкин. ГЭС нинг тахминий қуввати Тайзиқ Н текислидаги дарёларда тўғон орқали амалга ошириладиган, тоғли жойларда анланма ўзанлардан фойдаланилади, улар оғдиргич деб номланади. Турли хил табиий шароитларда бунёд этиладиган ГЭС ларнинг турбиналари конструктив ишлаш жиҳатидан турлича бўлади. Турбина қуввати бир неча киловаттдан 500 МВт гача, айланиш частотаси 16 2/3 дан 1500 мин-1 гача бўлади. Охирги вақтларда горизонтал агрегатлар (капсулалар) қўллана бошлади, уларда генератор сув ўтмайдиган гермитик капсулага жойлаштирилган.

Бу агрегатлар гидравлик хусусиятларининг яхшилиги ҳисобига уларнинг ФИК юқори (95-96%).

68-расм. Тайзиқ ҳосил қилиш схемаси:
а) тўғон ёрдамида; б) айланма ўзан ёрдамида; 1-канал; 2-тайзиқ ҳавзаси; 3-турбина сув оғдиргичи; 4-ГЭС биноси; 5-дарё ўзани; 6-тўғон.
2. ГЭСларда тўғон қуриш ва тайзиқ ҳосил қилиш жараёни
69-расм. Тўғонли ГЭСнинг кўриниши

Одатда, бир кам-бош шиорига ўрнатиш кўндаланг бўлими 70-71 расмларда кўрсатилган. Асосан, тўғон ортида сув Сабр орқали мақбара учун ташилади. турбина кейин узоқ масофа электр узатиш линиялари орқали юк марказига етказиб берилади тиклаш учун генератор, ишлаб чиқариш электр, сабаб бўлади. Сув тўғондан чиқиб дарёга кетади.

• Одатда, бир кам-бош шиорига ўрнатиш кўндаланг бўлими 70-71 расмларда кўрсатилган. Асосан, тўғон ортида сув Сабр орқали мақбара учун ташилади. турбина кейин узоқ масофа электр узатиш линиялари орқали юк марказига етказиб берилади тиклаш учун генератор, ишлаб чиқариш электр, сабаб бўлади. Сув тўғондан чиқиб дарёга кетади.