Режа: Гидро электр станциясининг ишлаш принципи

Режа: 1. Гидро электр станциясининг ишлаш принципи.

• Режа: 1. Гидро электр станциясининг ишлаш принципи.
• 2. ГЭС ларда тўғон қуриш ва тайзиқ ҳосил қилиш жараёни.
• 3. Турбиналарнинг ГЭС даги ўрни.
• 4. Ривожланган мамлакатларда мавжуд ГЭС лар.
• 5. Ўзбекистонда мавжуд ГЭС лар.
• 6. Сув йиғиш электр станциялари (СйЭС, ГАЭС).
• 7. Сув тўлқини электр станциялари (СТЭС).
• 8. МиниГЭС лар ва уларнинг ишлаш жараёнлари.
• 9. МГД-генератор ва унинг ишлаш принципи.
• 10. Назорат саволлари.

9-МАЪРУЗА. ГИДРО ЭЛЕКТР СТАНЦИЯ (ГЭС).
СУВ ЙИҒИШ ЭЛЕКТР СТАНЦИЯЛАРИ (СйЭС, ГАЭС).
МГД-ГЕНЕРАТОР.

ГЭСда сув энергиясини электр энергиясига айлантириб беради. Унинг иш асосларини ўрганувчи фан гидравлика деб номланади, у ўз ичига гидростатика (суюқликларни мувозанат ҳолатлари) ва гидродинамикани (суюқликларни ҳаракатларини) олади, кесилиш сув оқимининг қуввати - маълум табақа орқали оқаётган, сув сарифи Q қурилган тўғон сув ҳавзасининг юқори оқим баландлиги ва паст оқим баландликлари орқали ифодаланади.

• ГЭСда сув энергиясини электр энергиясига айлантириб беради. Унинг иш асосларини ўрганувчи фан гидравлика деб номланади, у ўз ичига гидростатика (суюқликларни мувозанат ҳолатлари) ва гидродинамикани (суюқликларни ҳаракатларини) олади, кесилиш сув оқимининг қуввати - маълум табақа орқали оқаётган, сув сарифи Q қурилган тўғон сув ҳавзасининг юқори оқим баландлиги ва паст оқим баландликлари орқали ифодаланади.
• ГЭСларда электр энергия ҳосил қилиш қуйидаги содда технологик схема бўйича амалга оширилади (65-расм).

Турбина Генератор Трансформатор Линия
65-расм. Гидро электр станциясида электр энергия ҳосил қилиш схемаси
1. Гидро электр станциясининг ишлаш принципи

Ўзбекистон шароитида ГЭСларни қуришда сувнинг маълум босим кучини ҳосил қилиш ва шунингдек сув таъминотининг узлуксизлигини таъминлаш мақсадида барпо этиладиган сунъий сув омборлари қишлоқ хўжалигида экинзорларни суғоришда кафолатланган сув таъминоти бўлишини ҳам таъминлайди.

• Ўзбекистон шароитида ГЭСларни қуришда сувнинг маълум босим кучини ҳосил қилиш ва шунингдек сув таъминотининг узлуксизлигини таъминлаш мақсадида барпо этиладиган сунъий сув омборлари қишлоқ хўжалигида экинзорларни суғоришда кафолатланган сув таъминоти бўлишини ҳам таъминлайди.
• 66-расмда 1926 йили Ўзбекистнда энг биринчи бўлиб қурилиб ишга туширилган қуввати 2 минг кВт бўлган Бўзсув ГЭСнинг электр энергия ишлаб чиқарувчи генераторлари жойлаштирилган залнинг умумий кўриниши тасвирланган.
• Гидротехника иншоотларини. Гидротехника иншоотларини сув ҳаракатланувчи энергия қўлга. гидро энергия қазиб мумкин бир неча йўллари бор. Бундай сабр, тарнов, ёки сув ғилдирак каби сув тушган гидро турбинаси ҳайдовчи учун фойдаланиш мумкин. Шиорига энергия босим кучлари сув оқиб сув омборлари пастки қисмида, да оқиб сув олинган бўлиши мумкин. Гидроелектр авлод самарали, иқтисодий жиҳатдан самарали ва экологик кооператсия ҳисобланади. Гидроелектр ишлаб чиқариш сув айланишига доимий ва доимий равишда қайта зарядлаш, чунки бир қайта тикланадиган энергия манбаи ҳисобланади.
• 67-расмда типик гидротехника кўрсатилган.