Reja: Germaniya Federativ Respublikasi Moliya tizimi va davlat budjeti. Davlat budjeti daromadlari va xarajatlari. Davlat karzi va budjet takchilligi. Germaniyada moliyasini boshkarish tizimi. Germaniya bank tizimi

Daromadlar

Darajalar	2000	2001
Yigma davlat budjeti	975581	921670
Federatsiya	291898	244564
Federatsiyaning aloxida mulki	18821	23497
Yevropa ittifoki xissasi	217991	19689
Ijtimoiy sugurta	434482	444078
Federal yerlar	238962	228676
Obshinalar	147049	143954

Xarajatlar

Darajalar	2000	2001
Yigma davlat budjeti	956988	971258
Federatsiya	269472	265655
Federatsiyaning aloxida mulki	20492	18429
Yevropa ittifoki xissasi	21791	19689
Ijtimoiy sugurta	432722	44689
Federal yerlar	249318	255488
Obshinalar	145125	147909

3. Davlat karzi va budjet takchilligi.

GFRda davlat karzi boshka rivojlangan mamlakatlardagi kabi moliya tizimi ishlatilishining omillaridan biridir.Xajmi va usish sur’ti buyicha GFR karzi AKSH va Buyuk Britaniyadan keyingi urinda turadi. Davlat karzlarining usishi bilan birgalikda davlat kredit faoliyati rivojlanib bormokda GFR ularni mamlakat ichida va tashkarisiga joylashtiradi.Davlat kimmatli kogozlar bozori AKSH va Yaponiya va Buyuk Britaniyadan keyingi turtinchi urinda turadi.

Davlat karzlari va takchillikni moliyalashtirish

(-дефицит; +профицит)

Davlat moliya tizimiga budjetdan tashkari fondlar: urush okibatini tugatish fond vayevropa iktisod tarakkiyot fond va boshka fondlar kiradi.

Urush okibatlarini tugatish fondi urishdan jabr kurganlarga yordam berish maksadida tashkil etilgan.Uning mablaglar tadbirkor badallar,fedral xamda maxalliy budjet dotatsiyalar xisobidan shakllanadi.

Yevropa iktisodiy tarakkiyot fondi 2-jaxon urishidan keyin mann kilgan marshal rejasi Bilan boglik ravishda tashkil etilgan.

Federal yerlar va obshinalar budjeti kata axamiyatga ega bulib ularning xissasi umumdavlat xarajatlarida -100%transport va uy-joy xujaligi xarajatlar-80%,davlat apparatini ushlab turish xarajatlari va davlat karzlarini boshkarish xarajatlari-40%dan ortikrok.Yevropaning solik tizimi taxminan 25 turdagi soliklarni uz ichiga oladi.

Obshinalar xunarmandchilik soligi,yer va maxalliy soliklar( itlarga va balik oviga solinadigan solik ).Bulardan tashkari ularning budjetiga xar xil ma’muriy daromadlar kelib tushadi .Lekin yerlar va obshinalarning xarajatlari solik tushumlari Bilan emas balki federal xukumatdan maksadli va umumiy dotatsiyalar xisobiga koplanadi.

Davlat korxonalari moliyasi-mamlakat moliya tizimining tarkibiy kismidir .GFRda davlat korxonalari faoliyati rentabenli emas.

Katta uchlik banklari – «Deutsche Bank», «Dresdner Bank», «Commerz bank» lar 4000dan ziyodrok filiallarga, 20mln. mamlakat ichida va tashkarisida 200000-300000 aksionerlariga egadir va mamlakatdagi barcha aktivlarning 10% ziyodrogini uzlarida ishlaydilar.

1. 
   Germaniya moliyasini boshkarish tizimi.
   

Moliya boshkaruvi xorijiy davlatlarda konun chikaruvchi tashkilot boshkaruvida buladi.GFRda bu Bundestag deyiladi.Bundestagda 2ta palata- yukori va kuyi palatalari mavjud.Xamma asosiy moliyaviy konunlar,asosan davlat budjetini tasdiklash ikkala palata birgalikda tasdiklashi Bilan amalga oshiradi vabosh kansler Bilan imzolanadi.

Tugridan-tugri moliyaviy boshkaruvi moliya apparati boshkaruvida buladi – bu Federal Moliya Vazirligi deyiladi.

Vazirlik davlatni moliya siyosati , davlat moliya tizimi soxasidagi siyosatni ishlab chikadi. Ishlab chikarilgan moliya konunlariga rioya kilish ustidan nazorat utkazadi.Shu Bilan bir katorda davlat budjeti loyixasini tuzadi va uni ijrosini tashkil etadi.

Boshka rivojlangan garb mamlakatlari kabi Germaniya moliya vazirligida oldingi bulinmalardan ichki daromadlar boshkarmasi kaysiki tugri soliklar soxasida kursatma materiallar chikaradi va bu soliklarning tushumini tashkil etadi.Bojxona boji va inkirozlar boshkarmasi ,bu boshkarmalar egri soliklar va ularni budjetga tushishini tashkil etish buyicha kursatma materiallarini tayyorlaydi.Yana bir zarur boshkarma bu xam bulsa ichki karzlar va davlat tizimi karzlari boshkarmasi .Boshkarma davlat tizimi karz zaymlari emissiyasi va ular barcha foyzlarni tulash,tushgan davlat tizimi karzlari koplashdir.

Germaniyada moliya soxasida nazorat vazirligi tarkibida pul aylanmasi ustidan nazorat borshkarmasi xam kiradi.Eng murakkab ishlardavlat tizimi mablaglarini garaz niyatda ishlatilganligi Bilan boglik moliyaviy baxs va xarajatlarga maxsuslashgan sudiga beriladi.

Maxalliy xokimiyat tashkilotlarini moliya boshkaruviga muvofik budjet loixalariga tushi shva uning ijrosini tashkil etish Bilan shugullanadigan moliya budjetini yigilishi amalga oshiriladi.

Davlat budjeti vazifalari . Germaniya davlat budjeti kuyidagi vazifalarni bajaradi :

-milliy daromadlarni kayta taksimlash.

-iktisodiyotni davlat tizimini boshkarishi va ragbatlantirilishi.

-ijtimoiy siyosatni moliyaviy ta’minlash.

-markazlashtirilgan pul mablaglari jamgarmasini vujudga келтириш ва sarflash ustidan nazorat kilish.

20 asr ikkinchi yarmida milliy daromadni katta ulishi davlat tassarufiga utdi .Absoyut xajm buyicha keskin yoki milliy daromadni ,xozirgi vaktda moliya tizimining xamma buginlari orkali 50-60%kayta taksimlanadi.Davlat budjeti orkali esa 40%.Bunaka tayta taksimlash monopoliya tomon foydali va axolining keng katlami manfaatdor .

Siyosiy iklim uzgarishi xalkaro munosabatlarda katta burilishlar shuningdek ,90-yillardan keyin Germaniya xarbiy xarajatlari kamaytirishiga karamasdan, bugungi kunda xam davlat budjetining eng asosiylaridan biri sifatida xarbiy xarajatlar kolmokda.Shunga karamasdan,monopol birlashmalar davlat tizimi zaymlari,kapital kuyilmalarga subsidiya va boshka maksadlar buyicha foyzlar kurinishida davlat budjetining juda katta kismini olmokda.

Davlat tizimining asosiy kreditorlari sifatida bank monopoliyasi sugurta kompaniyalari,xissadorlik jamiyatlari katta ssuda kapitallarining individual egalari xisoblanadi.

Bugunga kelib iktisodiyoti rivojlangan davlatlarda iktisodiyotga kilinadigan xarajatlar davlat budjetining umumiy xarajatlari ichida 22-30%ni tashkil kiladi.

2. 
   Germaniya bank tizimi.
   

Germaniya banklarining davlat sektori ulishiga ,ular 700dan 20000gacha bulgan filiallar va 12ta xisob-kitob institutlaridan iborat ,ular xissasiga mamlakatning barcha bank amaliyotlari umumiy xajmining 50% va bank aktivlarining 25%i tugrikeladi.

Germaniya banklari jaxon bozorida asosiy urinlardan birini egallaydi.Sungi yillarda uzlarining universalligi tufayli,ular eng kup foyda keltiradigan tarmoklarda urnashib olishdi.

Mijozga yunaltirilgan rakobatlardan ikki pogonali tizimning rivojlanishi Sharkiy Germaniyaning bank tarmogining eng katta yutuklaridan biri buldi.Kelgusida bulinmalar tarmoklari kengayishiga ,xodimlar ukishiga va uskunalarga yunaltirilayotgan yirik sarmoyalar Sharkiy Germaniya bank tizimining Garbiy Germaniya banklari darajasiga yetkazilishiga olib keldi.

Shu yerda 9ta xududiy bulimlar va 200ga yakin bulimlari bulgan Germaniya Markaziy banki Deutsche Bundes Bank bosh ofisi joylashgan.Federal korporatsiya sifatidabank,davlat konunchiligiga muvofik bank nazorati federal borshkarmasi Bilan birga faoliyatini amalga oshiradi.

Boshka markaziy banklari singari Bundesbank muomalaga banknotalar va tangalar chikarishda eksklyuziv xukukiga ega bulib,pul muassasasini va mavjud bulgan ,kredit xajmini boshkara turib ,milliy valyuta barkarorligini ta’minlaydi.Bundesbankxar yili pul massasi xajmini kutilayotgan usish chegarasida saklashni tavsiya etadi.Bundesbankning pul- kredit siyosatini markaziy bankining uch turga bulib kursatish mumkin:

-xususiy va tijorat bunda katta uchlik banklari xam kiradi va ular taxminan 350ta , ulardan 200ta xududiy ,80ta xususiy ,60ta xorijiy banklar filial, 7000tauzlariga tegishli filiallar ,bu kursatkich bank soxasining 30%tashkil etadi.

-davlat jamgarma banklari uzlarining markaziy xisob-kitob institutlari Bilan(taxminan 700 yoki bozorning 50%)

-3000dan ziyod kredit korporativlari va ularning makaziy banki 20% va boshkalar kiradi.

Ish xakidan olinadigan solik mikdorini aniklashdasolik sinflari singari maxsus mexanizmlardan foydalanadi.KKS moxiyati jixatdan shaxsiy iste’molga solinadigan solik bulib,tovarning oxirgi iste’molchiga yetib borishi dagixar bir xarakat boskichida undiriladi.Solikka tortiladigan obekt bulib tovarlar,ish va xizmatlarrealizatsiyasibuyicha foyda xisoblanadi.

Germaniya bank tizimi axolini bandligi va iktisodiyotning yaxshi usshiga imkon beruvchi ,ancha jadal rivojlanayotgan tarmokdir.U uz tarkibida 4000dan ortik erkin kredit institutlari,operatsiyalar kulami 100mln. dm bulgan 1000ta kichik bank va 50000filialni uz ichiga oladi.Umumiy axolisi 80mln. kishi bulgan xolda bita bank ofisiga 1600 kishi tugri keladi,ya’ni bank zichligi jixatdan Belgiya va Frankfurtning bir uzidan keyingi xisoblarga Karaganda 470ta bankmavjud.

Tayanch ibroralari: moliya tizimi, budjet tizimi, budjetdan tashkari fondlar, davlat krediti, koorparatsiyalar moliyasi, budjet tizimi buginalari, davlat budjeti daromadlari, mxasus fondlar, maxalliy moliya.


Adabiyotlar:
1.А.Вохобов, У Бурхонов ,Н.Жумаев «Чет мамдакатлар молияси» Тошкент 2003 йил . Молия институти.

2.А.Вахобов,Н.Жумаев,У.Бурхонов «Халкаро молиявий муносабатлар» Шарк нашриёти.2003 йил.

3.http://www.nalog.ru

4.http://www.finansy.ru

5http//www.mit.ru