Reja Fizik xossalari Kimyoviy xossalari Galogenlash Sulfoxlorlash Nitrolash



Download 60,07 Kb.
bet3/4
Sana08.01.2022
Hajmi60,07 Kb.
#333099
1   2   3   4
Galogenlash. Alkanlar ftor bilan shiddatli, xlor bilan nur ta’sirida reaksiyaga kirishadi. Bromlash qizdirish bilan nur ta’sirida boradi. Metanni xlorlash nur yoki qizdirish bilan boradi:

Reaksiya radikal mexanizmida boradi (SR):



Reaksiya natijasida hosil bo‘ladigan metil radikali deyarli tekis tuzilishga ega bo‘lib, reaksiyaga juda tez kirishadi. Metil radikali uglerod atomi sp2 -gibridlanish holatida bo‘lib, juftlashmagan elektron r orbitali - bog‘ tekisligining ustida va ostida joylashgan:



Metil radikali - bog‘lari

Tarmoqlangan zanjir tutgan radikallar barqaror bo‘ladi. Ulardagi juftlashmagan elektron boshqa atom va guruhlarning Q I va fazoviy ta’sirida delokollashadi.

Radikallarning barqarorligi quyidagi qatorda ortib boradi: CH3  CH2CH3 CH(CH3)2 S(CH3)3

Sulfoxlorlash: Alkanlar SO2 va Сl2 bilan UB-nur ta’sirida reaksiyaga kirishadi. R-H + SO2 + Cl2  RSO2Cl + HCl

Ayniqsa, molekulyar massasi katta bo‘lgan alkanlarni sulfoxlorlash amaliy ahamiyatga ega: C8H18 + SO2 + Cl2  C8H17SO2Cl + HCl Hosil bo‘lgan alkan sulfoxloridlar terini oshlashda va alkilsulfonatlar-yuvish vositalari olishda ishlatiladi.



Sulfooksidlash: Alkanlar SO2 va O2 bilan UB-nur ta’sirida reaksiyaga kirishib alkansulfonlarni hosil qiladi:

2R-H + 2SO2 + O2  2RSO2OH



Nitrolash. Alkanlar suyultirilgan nitrat kislota yoki azot oksidlari bilan qizdirilsa nitrobirikmalarni beradi:

R-H + HNO3  R-NO2 + H2O

Metanga suyultirilgan nitrat kislota ta’sir ettirilganda deyarli faqat nitrometan hosil bo‘ladi:

SH4 + HNO3  CH3NO2 + H2O

Ammo, etan, propan, butan va boshqalar nitrolansa nitrobirikmalarning aralashmasi hosil bo‘ladi:

СH3СH2СH3 + HNO3  CH3NO2 (9 %) + CH3CH2NO2 (26 %) +

+ CH3CH2 CH2NO2 (32 %) + CH3CHNO2CH3 (32 %)

Nitrobirikmalar aminobirikmalarni sintez qilishda ishlatiladi.



Oksidlash. Alkanlar kislorodda yonib SO2 va suvni beradi.

M-n: CH4 + 2O2  SO2 + 2H2O

Alkanlarni kislorod bilan katalizatorlar ishtirokida oksidlab turli organik birikmalar olish mumkin:

Butan havo kislorodi bilan vannadiy oksidi, volfram metali ishtirokida yuqori haroratda oksidlansa oziq-ovqat mahsulotlari uchun ishlatiladigan sirka kislota hosil bo‘ladi:



Agar oksidlash havo kislorodi bilan Mn(OCOR)2 ishtirokida olib borilsa karbon kislotalarning aralashmasi hosil bo‘ladi:





Ishlatilishi: Alkanlar arzon yoqilg‘i va kimyo sanoatida ko‘p tonnalab ishlab chiqariladigan mahsulotlar uchun xom ashyodir. Neftni qayta ishlab, motor va reaktiv yoqilg‘i olinadi. Alkanlardan alkenlar-etilen, propilen, butenlar sintez qilinadi.


Download 60,07 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish