Reja: Fenollar, ularning olinishi, xossalari va ishlatilishi

Fenollarning olinishi va xossalari
Reja:

1. 
   Fenollar, ularning olinishi, xossalari va ishlatilishi
   
2. 
   Fenollarning kimyoviy xossalari
   
3. 
   Olishning laboratoriya usullari
   

Fenollar, ularning olinishi, xossalari va ishlatilishi.
Fenollar–molekulasida gidroksil guruhlari benzol yadrosi bilan bog`langan organik birikmalardir. Ular aromatik uglevodorodlarning hosilalari hisoblanadi.
Molekulasida bitta gidroksil guruhi bo`ladigan fenollar bir atomli, ikkita -OH bo`lsa ikki atomli, uchta -OH bo`lsa uch atomli deyiladi. Fenollarning nomenklaturasini tuzishda benzol halqasidagi uglerod atomlarini 1 dan 6 gacha bo`lgan raqamlar bilan belgilash qabul qilingan, bunda raqam qo`yish gidroksil guruhi turgan uglerod atomidan boshlanadi. Eng oddiy fenol C₆H₅OH fenol yoki karbol kislota deyiladi.
Olinishi. Fenol ko`p miqdorda ikki usul bilan: ko`mirni quruq xaydashda hosil bo`ladigan toshko`mir smolasidan va asosiy qismi–benzol va propilendan sintetik yo`l bilan («kumol usuli») olinadi.
Dastlab benzol bilan propilendan izopropilbenzol (kumol) olinadi:
C<sub>6</sub>H<sub>6</sub> + CH<sub>2</sub>═CH−CH<sub>3</sub> → C<sub>6</sub>H<sub>5</sub>−CH−CH<sub>3</sub>
CH<sub>3</sub>
Kumol–rangsiz suyuqlik, suvdan yengil, 152 <sup>0</sup>C da qaynaydi. Suyuq fazada havo kislorodi bilan katalitik oksidlanganda kumol gidroperoksid hosil bo`ladi.
CH₃
C₆H₅−CH−CH₃ + O₂ → C₆H₅−CH−CH₃
CH₃ O−OH
Hosil bo`lgan birikma sulfat kislota ta`sirida fenol bilan atsetonga ajraladi:
CH₃
C₆H₅−CH−CH₃ → C₆H₅OH + CH₃−CO−CH₃
O−OH
Shunday qilib, benzol bilan propilendan ikkita qimmatli mahsulot–fenol bilan atseton olinadi. Bu usulni rus kimyogari P. G. Sergeyev ishlab chiqqan.