Reja; Elektron biznesda narx siyosati

Narx pasayishiga shubxalar.
Shopbot lardan foydalanish narxning pasayishiga olib kelishiga ikkita shubxa bor.

1. 
   Sotuvchilar o’z saytlarini blokirovka qilib Shopbot larni kiritmasligi mumkin.
   
2. 
   sotuvchilar Shopbot lardan foydalanib bir-birining narxlaridan xabar dor bo’lishilari va yuqori narxlarni ushlab turishga kelishib olishlari mumkin.
   

Amalda Shopbot ning ko’p texnologiyalaridan ko’rinadiki, sotuvchilar o’z saytlarini blokirovka qilishlari mumkin, lekin ular bunday qilmaydilar va xatto o’zlari tadqiqotga qo’shilishlari uchun xaq to’laydilar sotuvchi nega to’lashga rozi ?
Xech bir kompaniya iste’molchilardagnn o’z o’z xizmatlari uchun xaq olmaydi. Ulardan ko’pchiligi sotuvchilardan ularni qiladigan xizmatlarining taqqoslama ro’yxatga kirgani uchun xaq oladi va ko’pchilik sotuvchilar sayt bilan qidirdganda ularning talablarini ko’rsatish xaqida kelishib oladilar.
Shunday qilib, “tanlash”da qatnashib sotuvchilar to’g’ridan –to’g’ri narx raqobatidan bosh tortadilar. Boshqacha aytganda Shopbot saytida ro’yxatdan o’tib sotuvchi o’zining raqobatchilariga narxnipasaytirish istagi yo’qligi xaqida signal beradi.
Buning ustiga bir-birining qo’ygan narxlarini bilgan xolda, bir-birning narxsiyoatiga javob berishga va yuqoriroq narxlani saqlab turishga intilishadi.
Ularning intilishlari xozirgi vaqtda narxni maxfiy ravishda tushirish juda qiyin va narxlar “urushi “ ga olib kelishi mumkinligani aytib turadi.
Bertran tahliliga binoan, sotuvchilar bir- birlarining narx siyosatiga ta’sir qila olmaydilar. Xozir Bertran modelini “bir o’q” modeli deb xam atashadi. Real ishda sotuvchilarning o’zaro xarakat 1ta kelishuv kelishuv bilan to’xtamaydi. Qanday qilib sotuvchilarning o’zaro ta’sirini xisobga olgan xolda Bertran nazariyasini kengaytirish mumkin ? Elektron savdo uchun iste’molchilarga qanday axmiyatga ega bo’ladi.

Bertran soltuvchilarning narxni arzonlatishlari foydpa sarf xarajati bilan tenglashishga olib keladi va sotuvchilar foyda ololmaydilar. Lekin savdogarlar biror yo’l bilan kelishib olishsa va yuqoriroq narxlarni qo’yishsa ikkalasi xam foyda oladi.

Agar sotuvchilar ko’p marta o’zaro kelishi nima bo’ladi ?Extimol ular kelishilgan narxni ushlab turishi haqidagi kelishuvni buzmaslik haqida kelishib olarlar, chunki bu ularning kelasi yili oladigan foydaga ta’sir qiladi.Bu shunibildiradiki ulaning xamkorligi davom etgani ularning kelishuv natijalari ma’lum emas.
Agar sotuvchilar muntazam xamkorlik qilar ekan ular tannarxdan yuqori narxni o’rnatadilar. Lekin bunday qilish uchun ular narxnipasaytirganni jazolay olishlari kerak, buning uchun ular raqobatchilarning narxlari haqida ma’lumotga ega bo’lishlari kerak. Shopbot lar bunday imkoniyatni beradi. Shunday qilib, Shopbot lar bozor narxlari shakllanishida ishtirok etadilar
:

1. 
   Shopbot lar iste’molchilarning qidirishga ketadigan xarajatlarini kamaytirib, sotuvchilarga bosim o’tkazib ularni narxlarni kamaytirishga majbur etadilar ;
   
2. 
   Shopbot lar narxlarning “ shaffofligini “ ta’minlab sotuvchilarning narxni orttirishga imkoniyatlarini rag’batlantiradilar;
   

Keyingi paytlarda fomulalar yordamida bir turli tovarlar bozorida narxlarning xilma –xilligini tavsiflaydigan ko’plab iqtisodiy modellar yaratildi. Eng diqqatga sazovorlaridan biri 2001-yili Maykl Bey va Jon Morgan tomonidan olib borilgan ish bo’lib, u ularning modeli muvozanat bo’lganda Shopbot lar firmalardan o’z xizmatlari uchun yuqori xaqlar olib, tovarlarga narxlar shakllantirishda qisman ishtirok etadilar.
Ikkinchi qiziqarli modelni 2002-yili Ganeshlya va Emit Pazgal lar ishlab chiqqanlar. Bunda ular Shopbot lardan va boshqa kanallardan foydalanuvchi firmalarning narx shakllantirishlariga e’tibor berganlar. Ularning modellari, kitoblar, kompakt –disklar va videokassetalar narxlari xaqidagi katta miqdordagi ma’lumotlarni o’z ichiga olgan xolda yaxshi samara beradi.