Reja: chastotali signallar

Kvant mexanikasi, toʻlqin mexanikasi — nazariy fizikaning juda kichik o'lchamli zarralar (elementar zarra, atom, molekula va h.k.) harakat qonunlarini oʻrganuvchi boʻlimi. XX asr boshida qator omillar — atomlarning turgʻunligi, fotoeffekt, radioaktivlik, qora jismning nurlanishi singari hodisalarni klassik mexanika va klassik elektrodinamika asosida tushuntirib berish imkoni boʻlmay qolganligi kvant mexanikasini paydo boʻlishiga olib keldi. Max Planck, Albert Einstein va Niels Bohr kabi olimlarning ishlari kvant mexanikasining yaratilishiga asos boʻldi.

Klassik fizika qonunlarini juda kichik massali zarralarga tatbiq qilishda olingan xulosalar klassik tasavvurlarni tubdan oʻzgartirishni talab qildi. Klassik fizikada qizdirilgan jism nurlanishi energiyasining qiymatlari uzluksiz boʻladi, deb faraz qilinadi. 1900-yilda M. Plank moddada elektromagnit nurlanishni muvozanatda boʻlish shartini tadqiq qildi. U nurlanish energiyasi chiqayotganda yoki yutilayotganda faqat uzlukli (kvantlangan) qiymatlargagina ega boʻlishi mumkinligi toʻgʻrisidagi gipotezani ilgari surdi.

Juda kichik oʻlchamli (10-20 nm atrofida) kristallar rus tilidagi adabiyotlarda kvant nuqtalari deb yuritiladi. Umuman olganda, ular umuman nuqtalar emas, lekin hozirgi kunga kelib, „kvant nuqtasi“ allaqachon ilmiy atamaga aylanib ulgurgan. Ularni bunday nomlashlariga sabab, juda kichik o‘lchamlarda, elektronning kvant xossalari namoyon bo‘lishidir.

Juda kichik oʻlchamli (10-20 nm atrofida) kristallar rus tilidagi adabiyotlarda kvant nuqtalari deb yuritiladi. Umuman olganda, ular umuman nuqtalar emas, lekin hozirgi kunga kelib, „kvant nuqtasi“ allaqachon ilmiy atamaga aylanib ulgurgan. Ularni bunday nomlashlariga sabab, juda kichik o‘lchamlarda, elektronning kvant xossalari namoyon bo‘lishidir.
O‘ta kichik o‘lchamlardagi fizik xususiyatlar yirik kristallarning fizik xossalaridan butunlay farq qilishi mumkin. Masalan, metall xossasiga ega bo‘lgan moddaning o‘lchamlarini kichraytirib borish orqali, uni dielektrikka aylantirish mumkin. So‘nggi yillarda ko‘plab moddalarning nanokristallarini olish usullari ishlab chiqilmoqda. Hozirgi kunga kelib, bunday moddalarga qiziqish faqatgina ilmiy tadqiqotlar uchun emas, balki amaliy ahamiyatga ham ega bo‘lib bormoqda. Bunga misol qilib, nanokristallar asosida ishlaydigan lazerlar yoki nanoo‘lchamdagi xotira qurilmalarini aytish mumkin