Режа: Бюджет – солиқ сиёсатининг моҳияти ва усуллари

Бюджет - солиқ сиёсати


Режа:

1. 
   Бюджет – солиқ сиёсатининг моҳияти ва усуллари.
   
2. 
   Давлат харажатлари, солиқ ва баланслашган бюджет мультипликаторлари.
   
3. 
   Дискрет ва нодискрет фискаль сиёсат.
   
4. 
   Ўзбекистон Республикаси бюджет-солиқ сиёсатининг хусусиятлари.
   

1.Бюджет –солиқ сиёсатининг моҳияти ва усуллари.

Давлатнинг муҳим вазифаларидан бири иқтисодиётни барқарорлаштириш ҳисобланади. Бундай барқарор-лаштиришга бюджет-солиқ сиёсат ва пул-кредит сиёсат воситалари орқали эришилади.

Ғарб илмий адабиётларида бюджет-солиқ сиёсат жумладан фискал сиёсати деб ҳам номланади.
Бюджет-солиқ сиёсати деганда ноинфляцион ЯИМ ишлаб чиқариш шароитида иқтисодиётда тўлиқ бандлиликни, тўлов балансининг мувозанатини ва иқтисодий ўсишни таъминлашга қаратилган давлат харажатлари ва солиқларини ўзгартиришни ўз ичига олган чора- тадбирлар тушунилади.
Бюджет-солиқ сиёсатининг икки хил тури фарқланади:

• 
  рағбатлантувчи бюджет-солиқ сиёсати (фискал экспансия) - иқтисодий турғунлик ёки пасайиш даврида қўлланилади;
  
• 
  чекловчи бюджет-солиқ сиёсати (фискал рестрикция) - иқтисодиётда тўлиқ бандлик ва ортиқча талаб натижасида инфляция келиб чиқиши мумкин бўлган вазиятларда қўлланилади;
  

Рағбатлантувчи бюджет-солиқ сиёсатининг макроиқтисодиётга таъсири

Узоқ муддатда давлат харажатларининг юқори бўлиши ва солиқларни камайтириш ишлаб чиқариш омилларининг ўсишига ва натижада, иқтисодий салоҳиятнинг кўтарилишига олиб келиши мумкин. Ушбу ҳолатга Марказий банк томонидан олиб бориладиган пул-кредит сиёсатидан самарали фойдаланиш ва давлат харажатлари таркибини мақбул ҳолатга олиб келиш орқалигина эришиш мумкин.

Чекловчи бюджет-солиқ сиёсатининг макроиқтисодиётга таъсири

Қисқа муддатли даврларда ушбу тадбирлар талаб инфляциясини камайтиради. Узоқ муддатли даврларда эса юқори солиқлар иқтисодиётда стагнацияга олиб келиши мумкин. Бу эса мамлакатнинг иқтисодий салоҳиятини издан чиқаради. Бунга давлат харажатларидан самарасиз фойдаланиш қўшимча туртки бўлиши мумкин.