Reja: Axborot xavfsizligi va axborotni muhofaza qilish Axborotlarni texnik himoyalash Axborotlarni dasturiy himoyalash Axborotlarni kriptografik himoyalash usullari Axborot xavfsizligi va axborotni muhofaza qilish Axborot xavfsizligi

 
3
. 
Axborot xavfsizligi va ma’lumotlarni himoyalash bo‘yicha me’yoriy 
huquqiy hujjatlar. Axborotni muhofaza qilish sohasida xalqaro standartlar 
Me’yoriy-huquqiy hujjat tushunchasi. Ma’lumki, huquq bu hukumat 
tomonidan turmushning ma’lum bir sohalariga, davlat organlari, tashkilotlari yoki 
aholiga nisbatan o‘rnatilgan yoki sanktsiyalangan umummajburiy qoidalar va 
me’yorlar to‘plamidir. 
O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 14 dekabrdagi "Normativ-huquqiy 
hujjatlar to‘g‘risida"gi qonunining 2-moddasiga asosan "Ushbu Qonunda 
belgilangan shaklda qabul qilingan, umummajburiy davlat ko‘rsatmalari sifatida 
qonun hujjatlari normalarini belgilash, o‘zgartirish yoki bekor qilishga qaratilgan 
rasmiy hujjat normativ-huquqiy hujjat deb hisoblanadi".
 
Me’yoriy huquqiy hujjat bu huquq ijodkorligi hujjati bo‘lib, ma’lum bir 
tartibda, qat’iy belgilangan subyektlar tomonidan qabul qilinadi va huquq me’yoriga 
ega bo‘ladi. 
Me’yoriy huquqiy hujjat
 
huquqning asosiy manbai hisoblanadi. Me’yoriy 
huquqiy hujjat (boshqa huquq manbalariga nisbatan) kafolat doirasida faqat mas’ul 
davlat organlari tomonidan qabul qilinadi hamda ma’lum bir ko‘rinishga, hujjat 
shakliga ega bo‘ladi. Me’yoriy huquqiy hujjatlar mamlakat bo‘yicha amal qiladi va 
yagona tizimni hosil qiladi. 
Me’yoriy huquqiy hujjatlar belgilari: 
–me’yoriy xarakter; 
–huquqiy akt; 
–huquq ijodkorligi natijasi hisoblanadi; 
–umummajburiylik; 
–rasmiy hujjat ko‘rinishida tuziladi; 
–huquq me’yorlarini guruhlashda ma’lum bir tartibga rioya qilinadi. 
Me’yoriy huquqiy hujjatlar turlari
. 
O‘zbekiston Respublikasining 2000-yil 14 
dekabrdagi "Normativ-huquqiy hujjatlar to‘g‘risida"gi Qonunining 5-moddasi 
me’yoriy huquqiy hujjatlarning turlarini aniqlaydi: 
Quyidagilar me’yoriy huquqiy hujjat hisoblanadi: 
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi; 
O‘zbekiston Respublikasi qonunlari; 
O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari qarorlari; 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti farmonlari; 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi qarorlari; 

---

Vazirliklar, davlat komitetlari va tashkilotlari hujjatlari; 
Davlat hokimiyatining joylardagi organlari qarorlari. 
Me’yoriy huquqiy hujjatlar qonunchilik hujjatlari hisoblanadi va O‘zbekiston 
Respublikasi qonunchiligini tashkil etadi.
O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasi 
Qonunlari, O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi palatalari qarorlari qonunchilik 
hujjatlari hisoblanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Farmonlari, O‘zbekiston Respublikasi 
Vazirlar Mahkamasi qarorlari, Vazirliklar, davlat komitetlari va tashkilotlari aktlari, 
davlat hokimiyatining joylardagi organlari qarorlari qonunosti hujjatlari hisoblanadi 
(ushbu qonunning 6-moddasi). 
Axborot xavfsizligini ta’minlashda me’yoriy-huquqiy boshqaruvning zarurligi.
 
Huquqiy baza axborotga egalik huquqiga va uni muhofaza qilishga oid vazifalarni 
yechish imkonini berishi zarur. Himoyalanayotgan axborotga tahdidni aniqlashi va 
uni himoyalash tartibini belgilashi kerak.
 
Huquqiy davlatda barcha tashkilot va muassasalar, rahbar shaxslar va fuqarolar 
faoliyati amaldagi qonunlar doirasida tashkil etilishi lozim. 
Axborotni muhofaza qilish sohasiga oid me’yoriy-huquqiy hujjatlarda: 
– axborotni muhofaza qilish, uning maxfiyligi va himoya uchun o‘rnatilgan 
qoidalar sohasida turli subyektlarning huquqlari ifodalanishi; 
– himoyalanayotgan axborotga noqonuniy tahdid qilish yoki uning egasiga zarar 
yetkazuvchi oqibatlarni keltirib chiqarishi mumkin bo‘lgan harakatlar uchun jinoiy, 
ma’muriy, moddiy va ma’naviy javobgarlik belgilanishi kerak. 
O‘zbekiston Respublikasida axborot xavfsizligi va ma’lumotlarni himoyalash 
bo‘yicha me’yoriy huquqiy hujjatlar
. 
Axborotni huquqiy himoyalash zaxira sifatida 
davlat va xalqaro miqyosda tan olingan hamda xalqaro shartnoma, konventsiya va 
deklaratsiyalarda aniqlanadi. Davlat miqyosida axborotni huquqiy himoyalash davlat va 
tashkilot hujjatlari orqali nazorat qilinadi. 
Bizning mamlakatimizda bunday me’yoriy hujjatlarga Konstitutsiya, O‘zbekiston 
Respublikasi Qonunlari, Hukumat qarorlari, fuqarolik, ma’muriy va jinoyat kodekslarida 
keltirilgan tegishli moddalar kiradi. Tashkilot me’yoriy hujjatlariga esa ushbu tashkilot 
doirasida amal qilinuvchi buyruq, yo‘riqnoma, ko‘rsatma kabilar kiradi. 
Hozirgi vaqtda axborotni muhofaza qilish bo‘yicha qonunchilikni shakllantirish, 
uning tarkibi va mazmunini barcha qonunlar tizimiga moslashtirishda kompleks 
yondashuv talab qilinmoqda. 
Axborotni muhofaza qilish sohasida xalqaro standartlar
. 
1983-yil AQSH 
Mudofaa Vazirligi (MV) kompyuter xavfsizligi Agentligi 
TSEC
(Ishonchli 
Tizimlarning Himoyalanganligini Baholash Kriteriylari) nomli hisobotini chop etdi. 
U boshqacha aytganda