Reja: Axborot xavfsizligi tushunchasi va axborotni himoyalash muammolari

43-mavzu: Simsiz tarmoqlarda xavfsizlik protokollari.
Reja:
1. SSLG’TLS protokollari
2. Simsiz tarmoqlarda himoyalash protokollar
3. Simsiz tarmoqlar

SSLG’TLS protokollari. Xxshoyalangan ulanishlar protokoli - Secure Sockets Layer (SSL) Internet brauzerlarining xavfeizligi muammosini echish uchun yaratilgan. SSL taklif etgan birinchi brauzer - Netscape Navi­gator tijorat tranzaktsiyalari uchun Internet tarmogini xavfeiz kildi, na-tijada ma’lumotlarni uzatish uchun xavfeiz kanal paydo buldi. SSL pro­tokoli shaffof, ya’ni ma’lumotlar tayinlangan joyga shifrlash va ras­shifrovka kilish jarayonida uzgarmasdan keladi. Shu sababli, SSL kupgina ilovalar uchun ishlatilishi mumkin.
SSL uzidan keyingi TLS (Transport Layer Security - transport satxi ximoyasi protokoli) bilan Internets keng tarkalgan xavfeizlik protoko-lidir. Netscape kompaniyasi tomonidan 1994 yili tatbik, etilgan SSLG’TLS xrzirda xar bir brauzerga va elektron pochtaning kupgina dasturlariga urnatiladi. SSLG’TLS xavfeizlikning boshka protokollari, masalan, Pri­vate Communication Technology (PCT - xususiy kommunikatsiya texnologiya-si), Secure Transport Layer Protocol (STLP-xavfsiz satxning transport protokoli) va Wireless Transport Layer Security (WTLS - simsiz muxitda transport satxini ximoyalash protokoli) uchun asos vazifasini utadi.
SSLG’TLSHHHr asosiy vazifasi tarmoq trafigini yoki gipermatnni uzatish protokoli NTTRni ximoyalashdir. SSLG’TLS al oka jarayonining aso-sida yotadi. Oddiy HTTP-kommunikatsiyalar da TSR-ulanish urnatiladi, xujjat xususida surov yuboriladi, sungra xujjatning uzi yuboriladi.
SSLG’TLS ulanishlarni autentifikatsiyalash va shifrlash uchun ishla-tiladi. Bu jarayonlarda simmetrik va asimmetrik algoritmlarga asoslan-gan turli texnologiyalar kombinatsiyalari ishtirok etadi. SSLG’TLSfla mi-jozni va serverni identifikatsiyalash mavjud, ammo aksariyat x,ollarda server autentifikatsiyalanadi.
SSLG’TLS turli tarmoq kommunikatsiyalar xavfsizligini ta’minlashi mumkin. Protokolning juda keng tarkalishi elektron pochta, yangiliklar, Telnet va FTP (File Transfer Protocol - fayllarni uzatish protokoli) kabi mashxur TSR-kommunikatsiyalar bilan boglik,. Aksariyat xrllarda SSLG’TLS yordamida kommunikatsiya uchuy aloxdda portlar ipshatiladi.
SSH protokoli. Secure Shell protokoli, SSLG’TLSKa6n kommunika-tsiyalarni ximoyalash uchun 1995 yili yaratilgan. Uzining moslanuvchanligi va ishlatilishining soddaligi tufayli SSH ommaviy xavfsizlik protoko-liga aylandi va xrzirda aksariyat operatsion tizimlarda standart ilova xisoblanadi.
SSHfla al oka seansi jarayonida ma’lumotlarni uzatish uchun simmet-rik kalitdan foydalaniladi. Serverni, xam mijozni autentifikatsiyalash uchun SSHhh osongina kayta konfiguratsiyalash mumkin.