Reja: Alifbo bu savod masalasi

я, ё, ю, е grafemalari o‘rin olmagani uchun yangi imlo qoidasida ular qatnashgan so‘zlarning imlosi haqida fikr yuritilmagan. Bu esa ikkinchi qismi bu harflar bilan boshlanadigan so‘zlarni yangi alifboda qo‘shib yoki ajratib yozishda turli muammolarni keltirib chiqarmoqda. Bu holat yangi imlo lug‘atlarida ham o‘z aksini topmoqda. Masalan, Sh.Rahmatullayev va A.Hojiyev tomonidan tuzilgan lotin alifbosiga asoslangan «О‘zbek tilining imlo lug‘ati»da ikkiyoqlama, ikkiyuzlama so‘zlari qo‘shib yozilsa, yozilish mohiyati bu so‘zlarga o‘xshash bo‘lgan bir yoqlama, bir yoqli qo‘shma so‘zlari esa ajratilib yozildi.¹ Agar bu o‘rinda bir yoqlama, bir yoqli so‘zlarining imlosida 60-qoidaga rioya qilingan deb hisoblansa, (bu qoidaga muvofiq bir so‘zi o‘zidan keyingi yoki oldingi so‘zdan ajratib yoziladi) unda nima uchun bu qoidani ikki so‘zining birikuvidan yasalgan qo‘shma so‘zlarga ham tatbiq etish mumkin bo‘lmaydi? Shuningdek, bu o‘rinda imlo qoidasida qayd etilgan birpas, biroz, birato’la, birbarakayiga so‘zlarining qo‘shib yozilish sababi sharhlanishi maqsadga muvofiq.
Bu o’rinda fikrim shuki fanda istisnolar qarama-qarshi fikirlar bo’ladi. Shunday vaziyatlarda o’quchilarda ikkilanish paydo bo’lmaslik uchun shu masalada izoh berib xatolar to’g’irlansa maqsadga muofiq bolar edi. Bunday muammolarni yana kuzatishimiz mumkun mana masalan.
Yangi imlo qoidalarida -ga, -gacha, -gach, guncha -gani, -gudek, -gan, -gin, -gina qo‘shimchalarining imlosi aniq ko‘rsatib berilgan ammo -gi qo‘shimchasining yozilishi qoidasi alohida bandda berilmaganligi sababli bu qo‘shimchaning yozilishida har xillik ko‘zga tashlanmoqda. Xususan, “О‘zbek tilining imlo lug‘ati”da ma’lum bir so‘z ertalabgi tarzida yozilgan bo‘lsa, M.Yo‘ldoshevning «Dolzarb lug‘at»ida bu so‘z ertalabki tarzida beriladi.
Ц harfi yangi alifbodan o‘rin olmagan, biroq u qatnashgan so‘zlarning lotincha-o‘zbekcha imlosida ham ayrim xatoliklar uchrab turmoqda. Xususan, «О‘zbek tilining imlo lug‘ati»da