Reja 1920-30- yillarda Sovet hokimiyatining mamlakatda ma'muriy-buyruqbozlik siyosati Ta'lim, fan va madaniyat, milliy munosabatlarda bolsheviklar mafkurasi hukmronligining kuchayishi

Ta'lim, fan va madaniyat, milliy munosabatlarda bolsheviklar mafkurasi hukmronligining kuchayishi.
Sovet hokimiyatining dastlabki yillarida madaniyat va ta'lim tizimida ba'zi demokratik tamoyillar saqlanib qolgan bo‘lsada, ma'muriy buyruqbozlik tizimi kuchaygach, bolshevikcha “madaniy inqilob”ni amalga oshirishga e'tibor kuchaydi. Ta'lim tizimi siyosiy manfaatlar yo‘liga burilib, eski milliy ziyolilarni yo‘q qilish evaziga yangi ziyoli kadrlarni shakllantirishga kirishildi. 30-yillarda yangi maktablar darsliklarga muhtoj bo‘lib turgan bir paytda, jadid mualliflar yozishgan va musulmon bolalari psixologiyasiga mos tushadigan darsliklardan foydalanish haqida o‘ylab ham o‘tirilmadi. Ko‘p hollarda maktablarda maxsus tayyorgarlikdan o‘tmagan, malakasiz kishilar muallimlik qildilar. Shunga qaramasdan, 30-yillarning boshlarida savodxonlikka intilish kuchaydi. 1932-yilda 707 ming kishi, shu jumladan, qishloqlarda 615,4 ming kishi savodsizlikni tugatish kurslarida o‘qidi.
Sovet davlati statistik ma'lumotlariga ko‘ra, 1925-41-yillarda xalq ta'limida maktablar soni muttasil ko‘payib borgan. Masalan, 1924-25 o‘quv yilida O‘zbekistonda 160 ta sovet tipidagi maktablarda 17209 o‘quvchi ta'lim olgan bo‘lsa, 1941 yilga kelib maktablar soni 5504 taga, ulardagi o‘quvchilar soni esa 1 mln. 315 ming kishiga yetgan. Bu davrda respublikada oliy o‘quv yurtlari soni ham oshib bordi. Agar 1932 yilda respublikadagi 31 ta oliy o‘quv yurtida 12,2 ming talaba o‘qigan bo‘lsa, 1941-yilga kelib ularda ta'lim olayotgan talabalar soni 18 ming kishiga yetdi. Shu yili oliy o‘quv yurtlarini 7373 mutaxassis bitirib chiqdi. Biroq, raqamlar ortidan quvish va shoshma-shosharlik oqibatida ta'lim tizimida jiddiy xatolarga yo‘l qo‘yildi. “Madaniy inqilob” tadbiri jamiyatning barcha jabhalari qatori fan va madaniyatni ham qamrab olib, ularni o‘ta mafkuralashtirdi. O‘zgacha fikrlashga urinish “sinfiy dushman qarshiligi” deb baholanib, ulardan jamiyatni “tozalash” harakati kuchaydi. Bunday “tozalash” natijasida birgina Qoraqalpog‘istonda mavjud 700 o‘qituvchidan faqat 120 tasi maktablarda ishlashga loyiq deb topildi