Режа: 1 Бронза ва илк темир даври меъморий ёдгорликлариниг ўзига хос ҳусусиятлари

Кучуктепа – илк темир даврига оид кўҳна қўрғон харобаси (мил. авв. X-V асрлар), кучуктепа айлана шаклда бўлиб, асоси 320 м, юқори қисмида 150 м га яқин. Баландлиги 8 м. Шимолий шарқий қисмида алоҳида уйларнинг харобалари жойлашган. умумий майдони – 0,5 га ёдгорликни 1962 йил Л.И. Альбаум томонидан аниқланган. Ёдгорликнинг марказий қисми тўлиқ очиб ўрганилган Кучуктепа тарихида 4 та маъмурий босқич мавжуд бўлган. 1- босқичга оид бино 4 м қалинликдаги махсус суний кўтарма устига қурилган. Бино тўғри тўртбурчак шаклида бўлиб, шимол, ғарб ва жануб томонлардан мудофаа деворлар билан ўралган. Бинонинг умумий майдони 60м² ни ташкил этган. 2-меъморий босқичда шарқий томондан бинога яна 4 хонадан иборат уй қурилган. Натижада бино квадрат шаклига эга бўлган бино 2 қатор мудофаа деворлари билан ўраб олинган. 3-меъморий босқич бинонинг Шарқий ва Жанубий томонларида янги тураржойлар барпо этилган ва яна бир қатор мудофаа девори билан ўралган. 4-меъморий босқичда олдинги давр турар жойлар ўрнида янги уйлар барпо этилган. Бинонинг дастлабки кўриниши сақланиб қолган. Жанубий ва Шарқий томондан бино янги мудофаа деворлари билан ўралган.
Бинонинг умумий майдони 250 м²ни ташкил этган. Асосий қурилиш материали сифатида тўғри тўрт бурчак шаклдаги хом ғиштлардан фойдаланилган. Кучук I сопол идишлари 2 гуруҳга бўлинади., кулочилик чархида ишланган идишлар булар нақшсиз идишлар, қўлда ишланган идишлар рангли эгри чизиқлар ва учбурчак геометрик нақшлар билан безатилган буюмлар.
Далварзинтепа – (мил.авв. X-VIII асрлар) Чуст маданиятининг энг йирик ёдгорлиги Андижон вилоятининг Ойим қишлоғи яқинидан топилган Далварзинтепанинг 2.5м дан 3.5 м гача бўлган маданий қатлами 3та қурилиш қаватига бўлинган. Ҳар бир қаватдан уй – жой қолдиқлари, жез қўйиш устахоналари очилган. Чуст ва Далварзин қишлоқ харобалари девор билан ўралган Далварзиндан қазиб очилган деворнинг эни 4,6 м. Баландлиги 2.5 м келади. Қадимги аҳолининг турмуш тарзида металлчилик, кулолчилик ва тўқувчилик катта рол ўйнаган. Улар ясаган қурол яроғ уй рўзғор буюмлари Ёз I ва Кучук I буюмларига анча ўхшаган. Бронза давридан Темир даврига ўтишда Ўрта Осиё қабилалари ўртасида мустаҳкам маданий ва савдо алоқалари кенг ривожланган.