Reja : Umumiy xossalalari

Fizik xossalari. Ularning xossalari alkanlar xossasiga o`xshash bo`lib, dastlabki ikki vakili gaz, qolganlari suyuqlik va qattiq moddalardir. Molekula massasining ortib borishi bilan qaynash temperaturasi va zichligi oshib boradi (3-jadval)

Kimyoviy xossalari. Tsikloalkanlardan faqat tsiklopropan va tsiklobutan xalqaning uzilishi hisobiga birikish reakciyasiga kirishadi. Qolgan xususiyati to`yingan uglevodorodlarnikiga o`xshash o`rin olish reakciyasiga ega.

3-jadval

Nomi	Formulasi	Temperaturasi, °C		d4^20
		suyuqlanish	qaynash
Ciklopropan		-127	-36	-
Ciklobutan		-50	-13	-
Ciklopentan		-94	49	0,7512
Ciklogeksan		-7	81	0,7793
Ciklogeptan		-8	119	0,8090

 

N. D. Zelinskiy tsiklogeksanni degidrogenlab benzol oladi.

Fenolni gidrogenlab tsiklogeksan olinadi, uni oksidlab tsiklogeksanon, so`ngra oksidlanishni davom ettirib, ikki asosli karbon kislota hosil qilinadi.

 

Sanoatda adipin kislotani geksametilen diamin bilan polimerizaciyaga uchratib neylon tolasi olinadi. Ciklogeksanning xlorli birikmasi geksaxlorciklogeksan-C6H6Cl6 qishloq xo`jaligida insekticid sifatida ishlatiladi. Ciklogeksan spirtlarning beshta gidroksil gruppa saqlaydiganini-kverkit, oltita gidroksil gruppa saqlaydigan inozit deyiladi. ular o`stiruvchi moddalar sifatida ishlatiladi.

Tayanch iboralar

Karboksil gruppa, nomeklatura, izomeriya, gomologik qator, inozit, kverkit, polimerizasiya, gidrogenlash

Nazorat savollari

1.Aldegidlarning tuzilishi haqida ma’lumot bering

2.Aldegidlarning fizik kimyoviy xossalari

3.Ketonlarning tuzilishi va xossalari haqida ma’lumot bering

Foydalanilgan adabiyotlar

1. Z.Saidnosirova “Anorganik kimyo”

2. Raximov X.O. “Anorganik kimyo”

3. T.M. Mirkomilov “Umumiy kimyo”

4. G.P. Xomchеnko “Kimyodan masalalar”

5. O.S. Sodiqov. “Organik kimyo”

Aim.uz