Reja : Ma`lumotlar bazasini rejalashtirish

Axborotni qayta ishlashga mo'ljallangan zamonaviy dasturiy vositalar katta miqdordagi ma'lumotlarni qabul qilinadigan tezlikda qayta ishlashga qodir bo'lgandagina samarali bo'ladi. Hatto soniyasiga millionlab operatsiyalarni bajarishga qodir bo'lgan protsessorlarning yuqori tezligiga ega zamonaviy uskuna ham bunga har doim ham erishishi mumkin emas. Buning sabablari quyidagicha: Barcha ma'lumotlarni tezkor xotirada saqlashga imkon yo’kligi, yoki texkor xotiraning ko’lamining cheklanishi;

• Axborotni qayta ishlashga mo'ljallangan zamonaviy dasturiy vositalar katta miqdordagi ma'lumotlarni qabul qilinadigan tezlikda qayta ishlashga qodir bo'lgandagina samarali bo'ladi. Hatto soniyasiga millionlab operatsiyalarni bajarishga qodir bo'lgan protsessorlarning yuqori tezligiga ega zamonaviy uskuna ham bunga har doim ham erishishi mumkin emas. Buning sabablari quyidagicha: Barcha ma'lumotlarni tezkor xotirada saqlashga imkon yo’kligi, yoki texkor xotiraning ko’lamining cheklanishi;
• Ma'lumotni tashqi muhitda (disklarda) saqlash ma'lumotlarni qayta ishlashda katta kechikishlarni keltirib chiqaradi; Barcha harakatlar ketma-ketlikda amalga oshirilganda, markaziy protsessorlarda katta navbatning foyda bo’lishi.
• Shunday qilib, qidiruv bosqichida faqat uchta tezkor operatsiya bajariladi: 1. Indeksni aniqlash yoki kerakli yozuv uchun xeshni hisoblash; 2. Indeks faylida tegishli indeks yoki xesh qiymatiga ega yozuvni qidirish va indeks faylida ushbu yozuvdan asosiy fayldagi kerakli yozuvining manzilini olish;
• 3. Kerakli yozuvga to'g'ridan-to'g'ri kirish usuli bilan asosiy faylga kirish.
• Ushbu operatsiyalarning har biri asosiy fayldagi yozuvlarni takrorlash bilan taqqoslaganda juda oz vaqtni oladi.
• Bularning barchasi ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBS) deb nomlangan dasturiy ta'minot yordamida amalga oshiriladi.

Ma’lumotlar bazasining asosiy atamalari

• 1.SQL – strukturialashtirilgan so'rovlar tili. Ushbu til yordamida biz ma'lumotlar bazalari bilan turli xil harakatlarni amalga oshiramiz. 2.Ma'lumotlar – strukturialashtirilgan ma'lumot. 3.Ma'lumotlar bazasi - bu predmet sohasi tomonidan aniqlangan ma'lumotlar to'plamidir. Oddiy qilib aytganda: jadvallar to'plami 4.Jadval (mohiyat) - bu ma'lumotlarni relyatsion ma'lumotlar bazasida saqlanish usuli (ma'lumotlar bazasidagi minimal o'lchov birligi). Jadval oddiygina ma'lumotlar bazasidagi munosabatlar deb ataladi. 5.MBBT – ma'lumotlar bazasini boshqarish tizimi: ma'lumotlar bazalari bilan har xil amallarni bajarishga imkon beruvchi dastur.
• 6.Kalitlar yoki kalit atributi - ma'lumotlar bazasida mohiyat/ob'ekt/jadvalni noyob ravishda aniqlaydigan atribut (ustunni misol qilsada bo’ladi) yoki atributlar to'plami. 7.Birlamchi (asosiy) kalit - ob'ektni identifikatsiyalash uchun ishlatiladigan kalit. 8.Alternativ kalit (muqobil kalit) - bu ba'zi bir sabablarga ko'ra asosiy kalit sifatida ishlatilmaydigan kalit.
• 9.Birga-ko'p bog’lanish. U A ob'ekti bir nechta B ob'ektiga tegishli bo'lishi yoki unga mos kelishi mumkin bo'lganda amalga oshiriladi.
• 10.Ko'pga-ko'p bog’lanish. Ko'pga-ko'p bog'liqlik A jadvalidagi bir nechta ob'ektlar B jadvalidagi bir nechta moslamalarga va shu bilan birga B jadvalidagi bir nechta ob'ektlar A jadvalidagi bir nechta ob'ektlarga mos kelishi mumkin bo'lgan holda amalga oshiriladi. 11.Birga-bir bog’lanish. Birga-bir munosabatlar bu jadvallar orasidagi eng noyob munosabatlardir. Agar siz bunday munosabatni ko'rsangiz, ikkita jadvalni bittaga birlashtirishingiz kerak bo'ladi.