Referati mavzu: shaxmat o’yin taktikasi topshirdi: 203 guruh talabasi Ikromov Tohir

Shaxmat o'qitish nazariyasi va amaliyoti

203 guruh talabasi Ikromov Tohir

GLOSSARIY
1.FARZIN -  Bu ot 'chaqqonlik, 'tezlik' maʼnosini anglatadigan [ferzi] otiga (ПРС,367) -(i)n qoʻshimchasini (ТжРС, 542) qoʻshib hosil qilingan boʻlib, oʻzbek tiliga e(ye) tovushi a tovushiga admaiggirib olingan; 'shahmat oʻyinqda eng kuchli sipox (koroleva )' maʼnosini anglatadi (OʻTIL, II, 295).

2.MOT - (fors. — oʻldi) — 1) shaxmat (shohmot) atamasi; oʻyinda shohning raqib donasi (donalari) (kishtlar)idan himoya topolmay qolgan xrlati. «Bolalarcha Mot» (1. ye4 ye5 2. Fs 4 Fs5 3. FrgZ Osb 4. Frx7X), «telba Mot» (1. f4 yeb 2. g4 Fr4X), «Legal Mot i» (1. ye4 ye5 2. Fs4 d6. 3 Of3 Osb 4. OsZ Fg4 5. Oe5 FSH 6. Of7 She7 7. Od5X), «ziq Mot» (bunda oʻz donalari qurshovida qolgan shoh raqib oti tomonidan Mot qilinadi) koʻrinishlari ham bor;

3.STRATEGIYA — bu taʼlimotni izlash, ifodalash va rivojlantirish tizimi boʻlib, u izchillik bilan va toʻliq amalga oshirilganda uzoq muddatli muvaffaqiyatni taʼminlaydi.

4.TAKTIKA (yun. tasso — saflayman) — 1) harbiy sanʼatning tarkibiy qismi; qurolli kuchlarning turli qoʻshin turlari (flot kuchlari), qoʻshilmalar, qismlar(kemalar) va birikmalar hamda quruklikdagi, havodagi va dengizdagi maxsus qoʻshinlarni jangga va uni olib borishga tayyorlash nazariyasi va amaliyotini oʻz ichiga oladi. T. operativlik sanʼati va strategiyaga boʻysunadi; 2) belgilangan maqsadga erishish uchun ishlatiladigan vosita va usullar majmuasi.

5.SHAXMAT (fors. shoh mot — „shoh oʻldi“) — ikki kishilik mantiqiy o‘yin. Oʻyindan maqsad — raqib shohini mot qilish. 64 ta katakli taxtada 32 ta figura yordamida oʻynaladi.

6.DEBYUT (fr.: debut — boshlash), shaxmat o'yinida 10-15 yurishdan iborat yurishlar. Kuchlarini jamlab, figuralarini hujumga qulay joylashtirishdan boshlanadi. Uning Ispaniyalik, Italiyalik, Karo-Kani, Alexin mudofasi va boshqa turlari mavjud.