Referati Bajardi: Arolova Gavhar Tekshirdi: Xidirov u mavzu: Paradokslar va sofizimlar Reja

1-misol.
Yolg‘onchi paradoksi.
"Men tasdiqlayotgan barcha narsa yolg`on" mulohazani qaraymiz.
Agar bu mulohaza rost bo`lsa, bu mulohazaning ma’nosiga asosan aytilgan mulohazaning yolg`on ekanligi haqiqat. Agar bu mulohaza yolg`on bo`lsa, mulohazadagi ta’kid – yolg`on. Demak, bu mulohaza yolg`on degan mulohaza yolg`on, shunday ekan, bu mulohaza haqiqat. Ziddiyat. ■
2-misol.
Refleksivlik paradoksi.
O`zbek tilidagi so`zning ma’nosi o`zida ifodalansa, uni refleksiv deb ataylik.
Masalan, “o`zbekcha” so`zi refleksiv, “inglizcha” so`zi esa refleksiv emas. Xuddi shunday, “o`nta harfli“ so`zi refleksiv, “oltita harfli“ so`zi esa refleksiv emas. Barcha refleksiv so`zlar to`plamini qaraylik. “Norefleksiv” so`zi o`zi refleksivmi?
Agar bu so`z refleksiv bo`lsa, u holda ma’nosiga ko`ra, u norefleksiv. Agar bu so`z norefleksiv bo`lsa, u holda uning ma’nosi o`zida ifodalangani uchun, u refleksiv bo`ladi.
Vujudga kelgan paradokslar har doim o'zlarining ziddiyatlari va noaniqliklari bilan inson ongini qo'zg'atgan va qiziqtirgan. Tushuntirishning etishmasligiga qaramay, odam o'zi oldida paydo bo'lgan muammoni topishga va hal qilishga harakat qilmoqda. Vaqt o'tishi bilan ba'zi bir paradokslar tushunarsiz maqomini yo'qotdi va aniq mantiqiy tushunish maydoniga o'tdi. Keyinchalik, biz bugun ham tushunarsiz bo'lgan ba'zi "qorong'u" bilimlar burchaklariga to'xtalamiz.Umid qilamizki, vaqt o'tishi bilan buning ortida nima yashashi va hodisaning mohiyati va xususiyatlari nimada ekanligi bizga ayon bo'ladi.
Fizika paradokslari
Fizika paradokslarga boy fan. Ular fanning turli sohalarida topilgan: termodinamika, gidrodinamika, kvant mexanikasi. Keling, ulardan ba'zilariga taqdimotning qulay uslubida misollar keltiraylik.

1. 
   Arximed paradoksi: ulkan kema bir necha litr suvda suzishi mumkin.
   
2. 
   Choy bargi paradoksi: choyni aralashtirgandan so'ng, barcha choy barglari stakanning o'rtasiga to'planadi, bu esa markazdan qochiruvchi kuch ta'siriga zid keladi. Uning harakati ostida ular devorlarga o'tishlari kerak. Ammo bu sodir bo'lmaydi
   
3. 
   Mlemba paradoksi: issiq suv sovuq suvga qaraganda ma'lum sharoitlarda tezroq muzlashi mumkin.
   
4. 
   D'Alembert paradoksi: sferik jism ideal suyuqlikda harakatlanayotganda qarshilikka ega bo'lmaydi.
   
5. 
   Eynshteyn-Podolskiy-Rozen paradoksi: bir-biridan uzoq voqealar o'zaro ta'sirga ega.
   
6. 
   Shroederning mushuki: kvant paradoks. Mushuk biz qaramagunimizcha ikki holatda (na tirik, na o'lik).
   
7. 
   Qora tuynukdagi ma'lumotlarning yo'qolishi: ma'lumotlar qora tuynukka tushganda yo'q qilinadi.
   
8. 
   Paradoksning kelib chiqishi: o'z vaqtida sayohat qilganda, dastlab narsalar yoki ma'lumotlar nima degan savol tug'iladi.
   

Fizikaning boshqa, juda sirli paradokslari mavjud.

Paradokslarni yana qayerda kuzatish mumkin?

Katta miqdordagi "qorong'u" bilimlar hayotimizning turli sohalarida mavjud. Uni mantiq, matematika va statistika, geometriya, kimyo kabi fanlardan topish mumkin. Bundan tashqari, falsafiy, iqtisodiy, huquqiy, psixofizik paradokslar mavjud.

Vaqt o'tishi bilan har qanday yo'nalishda harakat qilish imkoniyatini anglash paydo bo'lishi bilan (zamonaviy ilm-fan bu imkoniyatni nazariy jihatdan tasdiqlaydi), bunday sayohatlar bilan bog'liq g'alati xulosalar qor ko'chkisiga quyildi. Masalan, taniqli bobo paradoksi. Unda aytilishicha, agar siz o'tmishga qaytib, bobomni o'ldirsangiz, siz tug'ilmaydi. Shunga ko'ra, siz bobongizni o'ldirolmaysiz.

G'alati hodisalarning mumkin bo'lgan tabiati: paradokslar nazariyasi