Amenemope nasihati da turmush axloqi va an’anaviy axloq qoidalari
batafsil bayon qilinadi. Ertaklar Misr adabiyotida alohida bir janr sifatida shakllanadi. Ulardan eng mashhurlari Fir’avn Xufu va sehigarlar,
Kema halokatiga uchraganlar to‘g‘risida, Egri va to‘g‘ri to‘g‘risida, Ikki aka-uka to‘g‘risida va fir’avnlar Petubastis
to‘g‘risidagi bir necha ertaklardir. Misr adabiyotining Sinuxet hikoyasi qissasi, Arfa chaluvchi
qo’shig VA poetik asari kabi namunalari o‘sha davr to‘g‘risida va
yuksak adabiy janr shakllanganligining dalilidir. Turli janrlar orasida
adabiyot alohida o‘rin tutadi.
Ko'pgina afsonalar, qayta ishlangan diniy madhiyalar Osiris mashaqqatlari, xudo Raning yer osti podsholigiga sayohati
hikoya qilingan sikllari mashhur boigan. Ko'ngli qolgan ki- lining o ‘z ruhi bilan suhbati nomli falsafiy dialog shaklida
yozilgan asar diqqatga sazovor. Dialogda dunyodagi adolatsizlik,
huquqsizlik va yovuzlikdan azob chekkan kishi taqdiri hikoya
qilinadi.
QADIMGI MISR
TABOBATI:
Qadimgi Misr issiq mamlakat
boiganligi uchun turli kasalliklar ko'p bo'lgan. Misr tarixidagI ko'pdan-ko'p janglar, istilolar va ichki urushlar natijasida ko‘plab
aholi, jangchilar jarohatlanganlar. Ularni davolash ehtiyoji Misrda tabobatning juda erta shakllanishiga turtki bo'lgan.
Qadimgi solnomalar Misrda m. av. IV mingyillardayoq dastlabki
shifoxonalar bo'lganligi haqida hikoya qiladi. M. av. 360-yilda Memfis shahrida afsonaviy tabib Imxoteb sharafiga maxsus
ibodatxona qurilgan. Bu yerda bemorlarga tibbiy yordam berish uchun alohida xonalar ajratilgan. Shifoxonada tabobatni yaxshi biladigan tabib - kohinlar ishlagan va bemorga tashxis qo'yib ularni davolagan.
Misrning Sais, Geliopolis kabi shaharlarida tabiblar tayyorlaydigan maxsus tibbiy maktablar bo'lgan. Ayni paytda misrlik tabiblar
tabobatga bag'ishlangan kitoblar ham yaratganlar. Misr tabiblari mo'miyolash uchun odamning ichki a’zolarini jarrohlik yo'li bilan ochganlar. Shu sababli ham ular odamning
hamma a’zolarini puxta bilganlar. Tabib-hakimlar kasallikni aniqlashda kishining tashqi holati va tomir urishiga alohida e’tibor
qaratganlar. Tabiblar ko'z, bosh, tish, ichki, ruhiy kasalliklar, singan- chiqqan va boshqalar bo'vicha ixtisoslashgan. Ular jarohatli
bemorlarni jarrohlik yo'li bilan davolashda maxsus mis va jez asboblardan
foydalanganlar. Qadimgi Misrda Erazistrat, Xerofil, Imxoteb va Koslik Filipp
kabi mashhur tabiblar faoliyat ko'rsatgan. Tabiblar bemorlarni davolashda shifobaxsh o'simlik, meva va turli hayvon mahsulotidan
tayyorlangan dori-darmonlardan foydalanganlar. Misr tabobati jahon tabobatida alohida o'rinni egallagan. Misrliklar veterinariya
sohasida ham muayyan bilimga ega bo'lganlar.
Foydalanilgan manba:Qadimgi Dunyo tarixi R.Rajabov(2009-yil 56-63 bet)
Do'stlaringiz bilan baham: |