Referat mavzu: islomnuri ma'rifat dini

«Qaramog‘idagilarni o‘z holiga tashlab qo‘yish kishining gunohkor bo‘lishiga kifoya qiladi»,–dedilar». Abu Dovud rivoyati.
Hayvonni qattiq urish yoki qamab qo‘yib, qarovsiz qoldirish yoxud toqatidan ortiqcha narsani yuklash ham katta zulmdir.
Faqihlar hayvonlarga mehr – muruvvat yuzasidan ulardan egasi borlariga diyonatan nafaqa qilish vojib ekanligiga ittifoq qilishgan. Shunday bo‘lsada hayvoniga infoq qilmaydigan kishini unga majbur qilinishida ixtilof qilganlar. Hanafiylar «Zohirur rivoya»da: majbur qilinmaydi. Chunki haqqa majburlash sohibi uni talab va xusumat qilgan vaqtda bo‘ladi, deyishgan.
Abu Yusufdan majbur qilinadi degan rivoyat bor. Chunki hayvonni och qoldirish unga befoyda azob berish va molni zoye qilish demakdir. Rasululloh sollallohu alayhi vasallam bularning hammasidan qaytarganlar. Yana bu ish chiroyli oqibatdan xoli bo‘lgani sabab ahmoqlikdir.
Alloh inson va hayvonni toqati yetmaydigan narsaga buyurmadi. Bolasiga zarar qilsa sutini sog‘ish harom hisoblanadi. Yelinini jarohatlamasligi uchun tirnoqlarni olish sunnatdir.
Buni qarangki, bezuvon hayvonlar jismiga shikast yetmasligi uchun tirnoqlarni olish sunnat hisoblansa, mavjudotlarning gultoji bo‘lgan insonni sababsiz jarohatlash yoki o‘ldirish qaysi aqlga to‘g‘ri keladi?!
8. Arilarni yoqma va g‘arq qilma. Boshqa bir rivoyatda xurmoni yondirma ham deyilgan.
Arilardan murod asalarilar. Ularni yondirish yoki suvg‘a g‘arq qilish mumkin emas. Nima uchun? Chunki ular ham bir ummat–da!
«Yer yuzidagi yuruvchi har bir jonzot va ikki qanoti ila uchuvchi qush borki, hammasi siz kabi ummatlardir». (An'om surasi, 38 oyat)
Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam aytadilar: «Payg‘ambarlardan birini chumoli tishlab oldi. Chumoli qishlog‘iga o‘t qo‘yishga buyurdi. Shunda Alloh unga vahiy qildi: Agar seni bir chumoli tishlagan bo‘lsa tasbeh aytadigan ummatlardan birini yondirib tashlaysanmi?!»
Boshqa bir rivoyatda xurmoni yondirma ham deyilgan.
Yuqorida har qanday daraxtlarni payxon qilmaslik haqida so‘z yuritildi. Xurmo ham daraxt sifatida o‘sha nasihat ostiga kiradi – ku, deyishingiz mumkin. Haqiqatda buning o‘ziga yarasha sabablari bor.
Qur'oni karimda yigirmadan ortiq joyida xurmo so‘zi kelgan. Xurmoni fazilatlari borasida hadislarda mavjud. Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam xurmoni suyib istemol qilganlar. Shu bois alohida zikr qilgan bo‘lishlari mumkin. Buni usulda umumdan keyin xosni zikr qilish qoidasi deyiladi.
O‘t qo‘yish yoki yondirishga kelsak, Payg‘ambarimiz sollallohu alayhi vasallam odamlar yondirgan chumoli uyasini ko‘rib «Bunga kim o‘t qo‘ydi?», «Parvardigordan boshqaning olov bilan azoblashga haqqi yo‘q», deganlar. Demak, bundan o‘t qo‘yish yoki u bilan azoblash faqatgina Allohning O‘ziga xos ish ekanligi kelib chiqadi.
Yuqoridagilardan kelib chiqib, Islom dini zaruratsiz, hech qanday hojat va sababsiz daraxtlarni payxon qilishdan qaytarishining o‘ziyoq tabiat muhofazasiga qanchalar e'tibor berganini ko‘rsatadi.