|
Bajıxana haqqında ulıwma túsinik
Bajıxana — 1) boj undiradigan jay; 2) shegara arqalı ótetuǵın jámi júklerdi, atap aytqanda, bagaj hám pochta posılkaların qadaǵalaw etetuǵın mámleket shólkemi; ótkerilayogan júklerdi tekseriw, tártipke salıw hám rásmiylestiriw, olardan boj hám jıynawlar undirish menen shuǵıllanadı. B. haqqındaǵı nızam hújjetlerinde belgilengen tártipqoidalarning aynıwın aldın alıw, olarǵa salıstırǵanda sharalar kóriw, sorastırıw hám operativ qıdırıw jumısları aparıw, kontrabandaga qarsı gúresiw de B. kepillikine kiredi. B. lar, ádetde, teńiz hám dárya portlarında, xalıq aralıq aeroportlarda, temir jol st-yalari, shegara punktlerinde jaylasadı. B. mákemeleri sırtqı sawdada mámleket mápi támiyinleniwin qadaǵalaw etedi, qımbat bahalı baylıqlar (kórkem óner dóretpeleri, kemde-kem ushraytuǵın metallar hám basqalar ) dıń mámleket aymaǵınan alıp shıǵıp ketilishining aldın aladı.
Dáslepki B. lar sawdagerlerge kórsetiletuǵın xızmetler ushın boj undirish maqsetlerinde islengen. Qáddi. Kitayda jipak qurtın tısqarına alıp shıqpawdı B. qatań qadaǵalaw etken. Ullı Britaniyada 1006 -jıldan baslap aralga keltiriletuǵın hár qanday yukdan " patsha haqi" undirilgan. Boltiq teńizin Jáhán okeanı menen tutastiradigan buwazdan ótkenligi ushın alınatuǵın " zund boji" ásirler dawamında Daniya patshalıǵı ǵáziynesin boyitib kelgen. Sawda-satıq erkinshegi hám qawipsizligin támiyinlewde B. zárúrli orın tutqan, alıp ótilip atırǵan tavarǵa arnawlı belgi qoyılǵan jáne bul tavardan boj alınǵanın ańlatpa etken. Orta ásirlerde karvon jollarında, arnawlı jaylar (kópirler, shıgarlıqlar hám de qala tısqarısı hám basqalar ) de sawda karvonlaridan boj alıwshı B. lar bolǵan.
Orta Aziya aymaǵında B. lar uzaq tariyxıy dáwirde qáliplesip kelgen. Ózbekstanda birinshi BiletHisor B. si 19 -ásir dıń aqırlarında Rossiya imperiyasi Orta Aziyanı basıp alǵannan keyin islengen. Bul B. Afganistan arqalı ótetuǵın júklerdi qadaǵalaw etken. Burınǵı Birlespe vujudga kelgennen keyin, bul post Termiz B. siga aylantırildi. Keyinirek hawa jollarıniń rawajlanıwı menen 1958-jılda Tashkent aeroportında Tashkent B.posti dúzildi hám ol Termiz B.ga bo'ysundirildi. 1959 -jıl aprelde Tashkent B.posti B.ga aylantırildi. Ózbekstan B. sistemasınıń keyingi rawajlanıwı nátiyjesinde 1984-jılda Tashkent B. si quramında bolǵan Tuzel qo'rg'oni (aeroport ) hám Ferǵana B.postlari qurıldı. 80- jıllar aqırına kelip, Ózbekstannıń ekonomikalıq baylanısları keńeyiwi menen B. sistemasın jetilistiriw zárúrshiligi payda boldı. 1988-jıl oktyabrda Tashkent B. si negizinde Ózbekstan Respublikası bajıxanası tuzildi. Bul B. lar respublika shólkemlerine bo'ysunmay burınǵı Birlespe B. si quramına kirar edi.
Ózbekstan óz ǵárezsizligin qulga kiritgach, 1991-jıl 24 oktyabrda Ózbekstan Respublikası Bajıxana komiteti tuzildi. Tashki iktisodiy iskerlikti, B.jumısın tártipke soluvchi nızamlar, normativ hújjetler qabıllandı, olar xalıq aralıq huqıq normaları menen uyqaslastırıldı. 1997-jıl 8-iyulda Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń Pármanı menen Respublika B. xızmetine huqıqtı qorǵaw organı mártebesi berildi. 1997-jıl 29 avgustda Ózbekstan Respublikası Joqarı Jıynalısınıń 9 sessiyasida Ózbekstan Respublikasınıń " Boj tarifi tuwrısında", " Mámleket bajıxana xızmeti tuwrısında" gi Nızamları, 1997-jıl 26 dekabrde Ózbekstan Respublikasınıń Bajıxana kodeksi qabıllandı (qarang Bajıxana kodeksi). Qaraqalpaqstan Respublikasında, barlıq wálayatlarda hám Tashkent qalasında bajıxana xızmeti basqarmaları, qońsılas mámleketlikler menen shegara aymaqlarındaǵı magistral jollarda sol basqarmalarǵa qarawlı B.postlari iskerlik kórsetedi.
Respublikada B. shólkemleriniń tiykarǵı wazıypaları óz kepilligi sheńberinde Ózbekstannıń ekonomikalıq qawipsizligin támiyinlew; Ózbekstan B.jumıslarına tiyisli nızamshılıqtıń buzılmawın baqlaw ; UzRning xalıq aralıq shártnamalar daǵı B.jumıslarına tiyisli bántlerdiń atqarılıp barılıwın támiyinlew; kontrabandaga qarsı gúres; B. statistikası, sonıń menen birge tashki ekonomikalıq iskerlik tavar nomenklaturasini júrgiziw; valyuta qadaǵalawın ámelge asırıw, strategiyalıq hám de respublika ushın zárúrli basqa ónimlerdi alıp shıǵıp ketilmasligi ústinen qadaǵalaw júrgiziw hám basqalardan ibarat.
Do'stlaringiz bilan baham: |
