Referat jumíSÍ Tayarlaǵan Q. Mambetnazarov Qabıllaǵan Q. Tilewov Nókis -2022

ÓZBEKSTAN RESPUBLIKASÍ
INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ HÁM KOMMUNIKACIYALARÍN RAWAJLANDÍRÍW MINISTRLIGI


MUXAMMED AL-XOREZMIY ATINDAǴÍTASHKENT INFORMACIYALÍQ TEXNOLOGIYALARÍ UNIVERSITETI
NÓKIS FILIALÍ


TELEKOMMUNIKACIYA fakulteti
«Kommunikaciya » baǵdarı
3-kurs 3001-19 toparı sırtqı tálim student
MAMBETNAZAROV QUWANISHBAY
« Kompyuter arxitekturası»
páninen


REFERAT
JUMÍSÍ
Tayarlaǵan _________________ Q. Mambetnazarov
Qabıllaǵan _________________ Q. Tilewov

Nókis –2022

TEMA: KIRIW HÁM SHÍǴÍW ÚSKENELERI
JOBASI:


Kirisiw

1. 
   Zamanagóy kompyuterler
   
2. 
   Periferik qurılmalar
   
3. 
   Kompyuter tarmaqları
   

Juwmaq

KIRISIW
Bárinen burın kompyuterde parallel programmalastırıw kerekpe degen sorawǵa juwap alıw kerek. Lekin bul soraw juwap alıwdı qálegen birden-bir soraw emes. Naǵız óziniń ushın da, parallel esaplaw dúnyasın túsiniw qıyın bolǵan ápiwayı, túsinikli, túsinikli dúnyadan náwbettegi esap -kitaplardan ne ótiw kerekligini túsiniw de zárúrli bolıp tabıladı. Parallel esaplawdıń abzallıqları neden ibarat hám parallel esapqa jóneltirilgen programmalardı jaratıwda programmist ushın qanday máseleler kútilip atır. Bul sorawlarǵa juwap beriw ushın keling, kompyuterdi rawajlandırıw tariyxın tezirek kórip shıǵamız. Birinshi kompyuterler Fon Neyman tárepinen islep shıǵılǵan principlerge muwapıq qurılǵan. Olardıń ush tiykarǵı komponenti bar edi: yad, protsessor hám kirisiw hám shıǵıw maǵlıwmatların beretuǵın sırtqı apparatlar kompleksi. Yad kóp dárejeli hám sırtqı yadı hám ishki yadı bolǵan birinshi kompyuterler ushın - operatsion hám dizimge alıw yadı. Sırtqı yad (magnit lenta, punch karta, disklarda ) kompyuterdiń qosılǵan yamasa yoqilmaganligidan qaramastan, programma hám maǵlıwmatlardı saqlaw imkaniyatın berdi. Ishki yad tek kompyuter menen sessiya dáwiri ushın maǵlıwmat saqlanadı. Kompyuterdi óshirip qoysańız, ishki yaddıń mazmunı ǵayıp boldı. Programma kompyuterde atqarılıwı ushın ol RAMga júkleniwi kerek edi. Ol sol programmada islengen maǵlıwmatlar sıyaqlı saqlanǵan. Yadta saqlanǵan programmanıń principi von Neumann kompyuterleriniń tiykarǵı principlerıden biri bolıp tabıladı. Dizimnen ótiw yadı esaplaw waqtında isletilingen. Maǵlıwmatlar boyınsha birpara operatsiyalardı orınlawdan aldın, maǵlıwmatlar registrlarda jaylastırılıwı kerek. Bul operativ yad túri maǵlıwmatlar boyınsha operatsiyalardı orınlawda zárúr tezlikti támiyinledi. Barlıq operatsiyalardı orınlaw - esaplaw procesin basqarıwda maǵlıwmatlar hám operatsiyalar boyınsha operatsiyalardı protsessor ámelge asırdı. Kompyuter protsessori ayriqsha kórsetpelerge iye edi. Bul tosıq potentsial esaplaw funktsiyasın esaplaw ushın universal edi. Basqa tárepden, bul qural adamlardıń jazıw programmalarınıń salıstırmalı ápiwayılıǵın támiyinledi. Dáslepki kompyuterler ushın programmalar, ámeldegi protsessor buyrıqlar kompleksine kiritilgen qatar buyrıqlardı ańlatadı. Programmanı kompyuterde jırlaw júdá ápiwayı edi. Hár sapar kompyuterde bir programma orınlanǵan. Protsessor, programmaǵa muwapıq izbe-iz náwbettegi buyrıqlar izbe-izlilikde atqarıldı. Barlıq kompyuter resursları - yad, protsessor waqıtı, barlıq apparatlar - programmanıń tolıq ıqtıyarında edi hám hesh nárse onıń jumisına qospasdi (álbette adamdı esapqa almaǵan ). Parallelizm kózge kórinbesdi. Bul idial ap-alıs waqıt dawamında júdá qımbat bolmaǵan kompyuter resursları nátiyjesiz isletgeni sebepli uzaq dawam etpedi. Kompyuterler óshirilmadi, bir programma basqasın ózgertirdi. Jaqın orada kompyuter protsessor menen birge oraylıq protsessor dep atalıwshi qosımsha protsessorlarga, bárinen burın, aste komutlarni orınlaw ushın juwapker bolǵan kirisiw / shıǵıw apparatlarınıń arnawlı protsessorlariga iye edi. Bul bolsa, bir waqtıniń ózinde bir neshe programma kompyuterde islep atirǵanı - programma nátiyjelerin baspa etiwi, ekinshisi - atqarılıwı hám úshinshisi - mısalı, magnit lentası yamasa basqa sırtqı quraldan maǵlıwmatlardı kirgiziw ushın programmanı orınlawdıń ǵalabalıq rejimin shólkemlestiriwge múmkinshilik berdi. Revolyuciyalıq qádem 1964 jılda IBM - OS 360 operatsion sistemasınıń payda bolıwı boldı. Kompyuterde payda bolǵan operatsion sistema onıń tolıq iyesi boldı - barlıq resursları menejeri. Keleside paydalanıwshı programması tek operatsion sistema qadaǵalawı astında orınlawǵa bolatuǵın. Operatsion sistema eki zárúrli wazıypanı sheshiwge múmkinshilik berdi: bir tárepden, bir waqtıniń ózinde kompyuterde islewdiń barlıq programmalarına zárúr xızmetti usınıw, ekinshiden, ámeldegi resursların bul resurslarǵa dawa qılıp atırǵan programmalar arasında nátiyjeli paydalanıw hám tarqatıw.
Operatsion sistemalardıń payda bolıwı bir programmalı rejimnen kóp programmalı rejimge ótiwge alıp keldi, bir waqtıniń ózinde birdey programmada bir neshe programma bar. Kóp programmalastırıw parallel programmalıq emes, biraq bul parallel esaplaw ushın bir qádem bolıp tabıladı. Kóp programmalastırıw - bir neshe programmalardı parallel orınlaw. Kóp programmalastırıw sizge olardı orınlaw ushın ulıwma waqtın kemeytiw imkaniyatın beredi. Parallel esaplawda birdey programmanı parallel orınlaw názerde tutıladı. Parallel esaplaw bir programmanıń atqarılıw waqtın kemeytiw imkaniyatın beredi. Kóp programmalastırıw ushın kompyuterdiń bir neshe protsessorlarga ıyelewi júdá zárúrli. Kóp programmalastırıwdı ámelge asırıw ushın protsessorlarning óz-ara islewin quraytuǵın operatsion sistema bar ekenligi etarli. Parallel esaplaw ushın Programmanıń ózi ushın zárúr bolǵan qosımsha talap ámeldegi - programma esaplardı parallellestiriw múmkinshiligin jaratılıwması kerek, sebebi operatsion sistemanıń kórinisi kompyuterdi apparat (yad, protsessorlar, basqa apparatlar ) dep esaplaw múmkin emesligin ańlatadı. Endi ol eki bólekke iye: qattı (qattı ) hám jumsaq (jumsaq ) - bir-birin tolıqlawısh apparat hám programmalıq komponentler. Yarım ásirden kóbirek waqıt dawamında komponentler tez rawajlana basladı, ásbapuskunalar ushın eksponentsional ósiwdi ádetiy halǵa keltirdi, bul Murning belgili ampirik nızamında sáwlelendirilgen - barlıq zárúrli belgiler úlkenlesip ketken - barlıq dárejelerde yad kólemi, yadqa kirisiw waqtın kemeytiw, protsessor tezligi. Murning nızamına kóre (Gordon Moore Intelning tiykarlawshilerinen biri), xarakterli bahalar hár yarım jılda eki esege kóbeydi. Kompyuterge kiritilgen protsessorlarning sanı da arttı. Ózgerildi hám kompyuter arxitekturası. Bul ózgerisler kóp tárepten esaplardı parallellestiriwge qaratılǵan qádemler edi.
Bul erda parallelizatsiya procesi menen tikkeley baylanıslı bolǵan protsessor arxitekturasındaǵı ózgerislerdiń bir bólegi: Buyrıqlar sızıǵın qayta islew. Protsessor tárepinen buyrıqlar aǵımın orınlaw procesi endi buyrıq buyrıǵı izbe-iz túrde atqarılmasligi retinde ko'rilmaydi. Buyrıqlar aǵımın qayta islew procesi truba liniyasida ámelge asırıldı, sol sebepli bir neshe buyrıqlar bir waqtıniń ózinde orınlawǵa tayarlandi. Bir-birine baylanıslı bolmaǵan buyrıqlar bir waqtıniń ózinde orınlawǵa bolatuǵın, bul qashannan berli haqıyqıy parallelizm bolıp tabıladı. " Uzaq buyrıqlar". Birpara kompyuterlerdiń arxitekturası bir neshe protsessorlarni óz ishine alǵan bolıp, olar logikalıq hám arifmetik operatsiyalardı pútkil sanlar boyınsha orınlaw imkaniyatın beredi, bir neshe protsessorlar júziwshi noqatlı nomerlerde operatsiyalardı ámelge asıradı. Uzaq buyrıq bir buyrıqta ámeldegi protsessorlarning hár biri orınlawı kerek bolǵan ámellerdi kórsetiwge múmkinshilik berdi. Bul bolsa, apparat dárejesinde parallelizmni ámelge asırıw imkaniyatın berdi vektorlı hám matritsali protsessorlar. Bul protsessorlarning kórsetpeler kompleksi vektorlar hám matritsalar boyınsha tiykarǵı operatsiyalardı óz ishine aladı. Mısalı, bir gruppa eki matritsani qosıwları múmkin. Bunday buyrıq parallel esaplawlardı ámelge asıradı. Bul operatsiyalar maǵlıwmattı qayta islew tiykarların quraytuǵın qosımshalar keń tarqalǵan. Maǵlıwmatlardıń parallel islewi bul klassdagi qosımshalardıń natiyjeliligin sezilerli dárejede asırıwı múmkin. Programmalıq támiynat dárejesinde parallel atqarıw etiletuǵın programmalardıń taǵı bir zárúrli túri - grafik suwretler menen intensiv islew. Bul islew grafik isleytuǵınlar tárepinen ámelge asıriladı. Grafik suwretti ballar kompleksi retinde kóriw múmkin. Súwretti qayta islew kóbinese hámme punktlerde birdey operatsiyanı orınlaw ushın azayadı. Bul jaǵdayda maǵlıwmatlar parallelizatsiyasi ańsatǵana ámelge asıriladı. Usınıń sebepinen, grafik protsessorlar aldınan kóp yadrolı bolıp, bul processni parallellew hám suwretti nátiyjeli islew imkaniyatın beredi. Superkompyuterlar házirgi waqıtta eń joqarı kórsetkishlerge iye bolǵan kompyuterlerdi óz ishine aladı. Olar júz mińlaǵan protsessorlardan ibarat. Superkompyuterlardan nátiyjeli paydalanıw esap -kitaplardıń eń keń tarqalǵan parallelligin óz ishine aladı.. Ilimiy izertlewlerde hám jańa texnologiyalarda ámeldegi esaplaw sistemalarınıń barlıq kúshin talap etiwshi wazıypalar bar. Mámlekettiń ilimiy potencialı kóp tárepten óziniń superkompyuterlari bar ekenligi menen belgilenedi. Superkompyuterning kontseptsiyası salıstırǵanda kózqaras bolıp tabıladı. On jıllıq superkompyuterning qásiyetleri ádetdegi kompyuterdiń qásiyetlerine sáykes keledi. Búgingi superkompyuterlar petafloplarda (1015 perimetrli operatsiyalar ) ólshewlerde isleydi. 2020 jılǵa shekem superkompyuterlarning islewi 1000 esege asadı hám eksaflopslarda ólshew etiledi Kompyuterler klassifikaciyalaw Kompyuterler dúnyası miniatyura ornatılǵan kompyuterlerden individual ımaratlardı isleytuǵın kóp tonna superkompyuterlarga shekem parıq etedi. Olar túrli jollar menen klassifikaciyalanıwı múmkin. Birinshi hám eń ápiwayı klassifikaciyalardan biri - Flynn klassifikaciyalawın kórip shıǵıń, bul maǵlıwmatlar kompyuterde qanday islewge tiykarlanǵan. Bul klassifikaciyaǵa kóre, barlıq kompyuterler (kompyuter kompleksleri) tórtew klasqa bólinedi - arxitekturalı kompyuterler: SISD (Single Instruction stream - birden-bir maǵlıwmatlar aǵımı ) - bir maǵlıwmat aǵımı - bir maǵlıwmat aǵımı bolıp tabıladı. Bul klass, programma buyrıqlar izbe-iz orınlanǵanda, keyingi maǵlıwmatlar elementin qayta islewde von Neumann arxitekturasına iye ápiwayı " izbe-iz" kompyuterlerdi óz ishine aladı SIMD (bir jollama aǵımı - bir neshe maǵlıwmatlar aǵımı ) - bir buyrıq xartasi - bir neshe maǵlıwmatlar aǵımı. vektorlı hám matritsali protsessorlarga iye kompyuterler bul túrge tiyisli: MISD (bir neshe jollama aǵımı - birden-bir maǵlıwmatlar aǵımı ) - bir neshe buyrıqlar aǵımı - bir maǵlıwmat aǵımı.
Bul túrdegi maǵlıwmatlardı ótkeriwdiń konveyer túrine iye kompyuterler bolıwı múmkin. Biraq, kópshilik bunday kompyuterlerdiń birinshi túrine silteme etiliwine hám MISD klassi kompyuterleri ele jaratılmaganligiga ıseniwedi. Kóp jollamalar aǵımı (kóp maǵlıwmatlı aǵıs) - bir neshe buyrıqlar aǵımı - kóp maǵlıwmatlı aǵıslar. MIMD klassi júdá keń hám búgingi kúnde júdá kóp hár qıylı arxitektorchilikning kóplegen kompyuterleri oǵan kiredi. Sol sebepli, MIMD klassiga tiyisli bolǵan kompyuterlerdi anıqlaw klassifikaciyalaw imkaniyatın beretuǵın basqa klassifikaciyalawlar usınıs etiledi. MIMD klası daǵı kompyuterlerdiń tolıq klassifikaciyaın kórip shıǵamız. Biz tek kompyuterlerdi ush klasqa bolıwdıń taǵı bir usılına toqtalamiz: Multiprocessor esaplaw sistemaları - ulıwma yadta isleytuǵın kóp protsessorli kompyuterler. Bul klass bazarda búgingi kúnde sotilgan kóp yadrolı kompyuterlerdiń kóbisin óz ishine aladı. Multikompyuterli esaplaw sistemaları joqarı tezlikte baylanıs liniyalari arqalı jalǵanǵan kompyuterlerdiń ko'pini ańlatadı. Hár bir kompyuterde óz yadı bar hám maǵlıwmattı uzatıw ushın sistema daǵı basqa kompyuterler menen xabarlar almasadı. Bul klass klasterlerdi óz ishine aladı. Kümelenme, bir serverdiń rolin atqaratuǵın bir neshe jeke kompyuter menen pútkil esaplanǵan esaplaw kompleksi bolıp tabıladı. Klasterge kiretuǵın kompyuterler ádetiy kompyuter bolıwı múmkin, klasterler salıstırǵanda arzan. Joqarı 500 dane superkompyuterlarning kópshiligi klasterler bolıp, gibrid esaplaw kompleksleri kóplegen nodlardan shólkemlesken bolıp, olardıń hár biri kóp yadrolı, kóp protsessor, grafik protsessor yamasa vektorlı protsessor bolıwı múmkin. Bunday kompleksler ádetde superkompyuterlar bolıp tabıladı.

Kompyuterdiń arxitekturasın biliw ushın onıń eń joqarı kórsetkishin esaplaw ańsat. Biz birinshi náwbette real nomerler boyınsha operatsiyalardı orınlaw tezliginen mápdar ekenligimiz sebepli, biz haqıyqıy arifmetika ushın funktsional apparatlardı múmkinshiligi barınsha kóbirek júklewimiz kerek. Biyikliktiń teris jaǵıındaǵı operatsiya kemnen-kem qollanıladı hám bóliniw processinde qosımsha túrde kóbeytiw jumısı talap etiledi. Sol sebepli, kompyuterdiń eń joqarı kórsetkishin anıqlaw ushın tek kóbeytiw hám qosımsha apparatlardı isletemiz. Maksimal islew ushın olar birlestirilgen rejimde isletiliwi kerek. D- = B, + Cr-x d formalarınıń islewin ámelge asırıwǵa kelgenimizde soǵan uqsas zatlardı etdik. Eger qosımsha túrde hár bir bunday apparat vektorlı jumıstı orınlaw ushın eki ishki konveyerdan paydalanıwdı esaplasak, eki apparattıń sisteması saat boyınsha tórtew operatsiya nátiyjesin beredi. Kompyuterdiń aylanıw waqıtı 4. 1 n, sol sebepli bir Cray C90 protsessorining eń joqarı kórsetkishi derlik 1 gflops yamasa sekundına 109 operatsiya boladı. Eger kompyuterdiń barlıq 16 protsessori bir waqtıniń ózinde islep atirǵan bolsa, ol jaǵdayda eń joqarı kórsetkish 16 gflopsgacha kóteriledi. Biz bul kompyuterdiń arxitekturasınıń tiykarǵı qásiyetlerin buzib tasladıq, odan nege bul shekem tez oylap tabılǵanı anıqlandi. Biraq, ol ushın nátiyjeli programmalardı qanday jazıwdı biliw ushın siz onıń basqa tárepin úyreniwińiz kerek. Haqıyqıy programmalarda islewin azaytatuǵın faktorlardı atap ótiw kerek. Bul qádem halda, hasıldarlıqtı asırıw ushın programmada neni ózgertiw kerekligini túsiniw qıyın boladı. Paragrafdıń qalǵan bólegi bul kompyuterde programmalardı orınlaw natiyjeliligin analiz etiwge baǵıshlanadı. Birinshiden, biz terminologiya haqqında qarar qabıllawımız kerek. Kompyuterde vektor -konveyer arxitekturası bar. vektorlı qayta islew rejimi járdeminde waqtıniń tiykarǵı tabısın alıw múmkin. Kompyuterdiń buyrıq sistemasındaǵı vektor buyrıqları onı orınlaw ushın isletilse, birpara programma bólimleri vektor rejiminde ishlov beriliwi múmkin. Programmanıń barlıq bólegin vektorlı buyrıqlar menen almastırsak, ol halda onıń tolıq vektorizatsiyasi haqqında gápiramiz. Keri jaǵdayda, biz bólekan vektorizatsiya yamasa ulıwma bir bólekti vektor qılıw múmkinshiliksizligi menen isleymiz. Programmada tiyisli bólimlerdi tabıw hám olardı vektorlı buyrıqlar menen almastırıw procesi programmanıń vektorizatsiyasi dep ataladı. Teoriyalıq tárepten, spinning tereńligi asqanı sayin, ónimlilik, shegarada málim bir bahaǵa jaqınlasadı. Biraq, ámelde, maksimal tásir birinshi qádemlerde bir jayǵa jetip barıladı hám nátiyjede islew derlik birdey yamasa azayıp baradı. Bul teoriya hám ámeliyat ortasındaǵı farqning tiykarǵı sebebi Cray C90 kompyuterlerdiń júdá sheklengen vektor registriga ıyelewi bolıp tabıladı: olardıń hár biri 128 sózden ibarat 8 registr. Ádetde, spinning tereńligin asırıw kirisiw vektorlarınıń sanın kóbeyiwine alıp keledi.

Sonday eken, bizde da sonday boldı. Túp forma daǵı fragment sırtqı sheńberdiń hár bir ıyteriwinde ush kirisiw vektorın talap etdi. Tereńlik 2 dıń úgit-násiyatlawı tórtew vektordı ornatıw zárúriyatın tuwdırdı, 3 5 vektor tereńlikke kóteriw ushın talap etiledi hám taǵı basqa. Hár bir qosımsha vektor ilgeri xoshametlentiretuǵın tereńlikti asırıp, tar jayǵa aylanadı. Hewlett-Packard Superdome esaplaw sisteması mısalında bul klass kompyuterleriniń arxitekturasın úyrenemiz. Kompyuter 2000-jılda payda bolǵan hám Tor500 2001-jıl noyabr baspalarında olar 147 wazıypanı iyelegen. HP Superdome kompyuteri standart komplektda 2 den 64 ke shekem bolǵan protsessorlarni birlestiriwi hám keyinirek sistemanıń keńeyiwi múmkin. Barlıq protsessorlar ccNUMA arxitekturasına muwapıq islengen ulıwma yadqa iye. Bul, birinshi náwbette, barlıq processlerdiń bir mánzil maydanında islewi, ádetdegi oqıw / jazıw operatsiyaları arqalı yaddıń hár qanday baytına shaqırıq qılıw degeni bolıp tabıladı. Ekinshiden, sistema daǵı jergilikli yadqa kirisiw aralıqtan yadqa kirisiwden kóre azmaz tezirek boladı. Úshinshiden, protsessorlarning kesh yadı sebepli júzege keliwi múmkin bolǵan maǵlıwmatlar keliwmovchiligi máseleleri apparat dárejesinde sheshiledi. NASAning Goddard Space Flight Center (GSFC) sistemasında parallel sistemalar - Beowulf-klasterler dep atalǵan birinshi joybarlardan biri payda boldı. Beowulf joybarı 1994-jıldıń jazında jumısqa túsirildi hám tez arada Intel-486 DX4 / 100 MGts protsessorlarida 16 protsessorlar toplandi. Hár bir túyinde úzliksiz chekilgen tarmaq ushın 16 MB RAM hám 3 tarmaq kartası ornatildi. Bul konfiguratsiyani ámelge asırıw ushın ámeldegi tarmaq kartaları arasındaǵı trafikni tarqatatuǵın arnawlı aydawshılar islep shıǵıldı. Keyinirek GSFCda TheIvIvE klasteri jıynaldı - onıń strukturası ánjirde kórsetilgen Joqarı parallel ornatılǵan virtual ortalıq. 3. 17. Bul klaster E2, B, G hám DL kishi birikpelerinen ibarat bolıp, 332 protsessor hám eki xost kompyuterdi birlestiradi. Bul klaster degi barlıq túyinler Red Hat Linux operatsion sistemasında isleydi. 1998 jılda Avalon Linux klasteri Los Alamos milliy laboratoriyasında 533 MHz saat tezligi menen isleytuǵın Alpha 21164 A protsessorlari tiykarında jaratılǵan. Daslep Avalon 68 protsessordan ibarat bolıp, olardıń sanı 140 qa kóterildi. Hár bir túyin 256 MB RAM ornatılǵan, 3 GB qattı disk hám Fast chekilgen tarmaq adapteri bar. Avalon joybarınıń ulıwma baxası 313 mıń dollardı quradı. Klaster tárepinen kórsetiletuǵın LINPACK testiniń islewi - 47. 7 Gliflops, Tor500 diziminiń 12-basılıwında 114-orındı, 152-protsessor IBM RS / 6000 SP sistemasınıń janında jaylasqan. Bunnan tısqarı, 1998 jılda Supercomputing'98 joqarı nátiyjeli kompyuteri boyınsha eń abıraylı konferenciyada Avalon jaratıwshıları " Avalon: Joqarı alfa / Linux klasteri $ 150 k ushın $ 10 gfplni qolǵa kirgizdi" atlı esabattı usınıs etip, " Eń jaqsı bahaları / qatnası" nominatsiyasi boyınsha birinshi bayraqtı qolǵa kirgizdi. (" 1998 Gordon Sıyadondagi baha / islew sıylıqi"). 2000 jıl aprel ayında Cornell University PEA joybarı sheńberinde biomedikal izertlewlerdi ótkeriw ushın velocity + klasteri jaratıldı. Hár biri tórtew Intel Pentium III protsessorlari bolǵan 64 túyinlerden ibarat. Tuymeler Windows 2000 islep atirǵan hám LAN menen tarmaqqa jalǵanǵan. LoBoS (Shelfes ústinde qutilar) joybarı 1997 jıl aprel ayında AQSh Milliy Den sawlıqtı Saqlaw Institutında ámelge asırıldı. Gigabit Ethernet baylanıs quralı retinde paydalanıw qızıq. Daslep, eki Intel Pentium Pro / 200 MGts protsessor, 128 MB RAM hám hár bir túyinde 1, 2 Gb disk bolǵan 47 túyinlerden ibarat edi. 1998 jılda LoBoS2 joybarınıń náwbettegi basqıshı ámelge asırıldı, sol waqıt dawamında túyinler jumıs stoli kompyuterlerge aylantırılıp, klaster integraciyasın saqlap qaldı. Házir LoBoS2 100 protsessorli túyinlerden ibarat bolıp, hár biri Pentium II / 450 MHz protsessor, 256 MB RAM hám 9 GB disk yadı bar. Baylanısqan klasterge qosımsha túrde 4, 2 ulıwma RAID-quwatı bolǵan kompyuterlerdi basqarıw.
PAYDALANILǴAN ÁDEBIYATLAR
1.Andrew S. Tanenbaum. Computer Networks, Fourth Edition. Publisher; Prentice Hall, 2011y.
2.Olifer V.G., Olifer N.А. Компютерные сети. Принципы, технологии, протоколы. Учебник. - СПб. Питер. 2010.
3.Musaev M.M.Kompyuter tizimlari va tarmoqlari. Toshkent.: Aloqachi nashriyoti, 2013 yil. 8 bob. 394 bet. Oliy o’quv yurtlari uchun qo’llanma.
Internet saytlar:
4.http://fayllar.org
5.http://www.wikipediya.org
6.http://www.kompy.info