Referat ekanomikaliq teoriya pàninen «Bazar ekanomikasiniñ mazmuni hàm àmel etiwi talap hàm usinis teoriyasi»

Intellektual tovarlar bazarı - bazardıń arnawlı túri bolıp, aqıl miynetiniń ónimi bolǵan tovarlar hám xızmetlerdiń almasıwın bildiredi. Bul jerde satıwshılar hám qarıydarlar arnawlı tovar esaplanǵan ilimiy ideyalar, texnikalıq jańalıqlar, kórkem óner hám ádebiyat shıǵarmaları, túrli informaciyalardı satıw hám satıp alıw boyınsha qatnasıqta boladı.
Bazar kólemi hám qatnasıwshıları boyınsha jergilikli, aymaqlıq, milliy, mámleketler aralıq hám jer júzlik bazarlarǵa ajıratıladı.
Jergilikli bazar – bul kishi aymaqtaǵı bazar bolıp, onıń qatnasıwshıları sol jerdegi satıwshılar hám qarıydarlar boladı. Bul bazarda tiykarınan jergilikli tovarlardıń sawdası júz beredi.
Aymaqlıq bazar – bul bir neshe shegaralas aymaqlar sheńberindegi bazar bolıp, jergilikli bazarlardıń kompleksinen ibarat boladı. Onıń subekti – qatnasıwshıları aymaqtaǵı tovar islep shıǵarıwshılar hám tutınıwshılar esaplanadı. Onıń obekti túrli aymaqlarda jaratılǵan ónim hám xızmetler hámde sırttan keltirilgen tovarlar esaplanadı. Aymaqlıq bazardıń kólemi jergilikli bazardıń kóleminen úlken boladı, onıń qatnasıwshıları da kóp. Aymaqlıq bazarǵa mısal etip Ózbekstandaǵı Shıǵıs aymaq (Fergana oypatlıǵı) bazarın kórsetiw múmkin.
Milliy bazar – bul málim mámlekettiń milliy shegarası sheńberindegi, yaǵnıy mámlekettiń ishki bazarı. Bul bazar milliy ekonomikanıń ajıralmas bólegi esaplanadı. Onıń qatnasıwshıları málim mámlekettegi barlıq tovar islep shıǵarıwshılar, tutınıwshılar hám olar ortasında turǵan dáldálshılardan ibarat.
Mámlekteler aralıq bazar – bul eki yamasa onnan kóp mámleketlerdiń óz-ara bazarı bolıp, bunda túrli mámlektelerdiń firmaları hám mámleketlik shólkemler qatnasadı. Bul bazarda tovardı tikkeley tutınıwshılar – úy xojalıqları qatnaspaydı. Bul bazar shegaralas mámleketler bazarı bolıp, bul jerde sol mámleketlerde islep shıǵarılǵan tovarlar, sırttan keltirilgen tovarlardıń sawdası ámelge asırıladı. Aytılǵan mámleketlerde shegara aldı sawda jumısları keń tarqalǵan.