Редактор: досент Н

11.9.DATA MINING prosesində təĢkilati və insan amilləri 
DATA MINING layihəsinin tətbiqində təĢkilati və insan amillərinin müəyyən 
rolu var. 
Təşkilati amil.
DATA MINING texnologiyasının tətbiqinə hazırlıq ücün 
müəyyən vaxt və resurs tələb olunur. Bu məqsədlə müəssisədə müəyyən təĢkilati 
mühit yaradılmalıdır. 
Verilənlər 
axını
müəssisədə 
DATA 
MINING-in 
tələblərinə 
uyğunlaĢdırılmalıdır. ĠĢcilər informasiya mübadiləsində acıq əməkdaĢlıq etməyə
maraqlı olmalıdırlar. Bu ələlxüsus biznes Ģöbələri ilə texniki Ģöbələr arasında
qarĢılıqlı əlaqələr ücün vacibdir. 
ƏməkdaĢların səmərəli iĢi ücün onlara lazım olan informasiyanın vaxtında və 
düzgün formada catdırılması təmin olunmalıdır. Yalnız bu halda düzgün qərarlar 
qəbul edilə bilər. Qabaqçıl kompaniyalar buna müəssisənin biznes proseslərini 
təmin edən informasiya infrastrukturasına investisiya qoymaqla nail olurlar. 
Müəssisənin Ģöbələri və əməkdaĢları arasında informasiya mübadiləsi üzrə 
aktiv acıq əməkdaĢlıq DATA MINING ücün vaçib olan 
təĢkilati mədəniyyətin 
əsasını təĢkil edir. 
DATA MINING-in səmərəli tətbiqində müəssisədə 
iĢgüzar mühitin 
olması 
da mühüm rol oynayır. Müəssisənin rəhbərliyi DATA MINING-ə kapital 
qoyuluĢunda maraqlı olmalıdır, cünki bu proses xeyli xərç tələb edir. Həlli tələb 
olunan problemləri və məsələləri dəqiq baĢa düĢmək lazımdır. Müəssisədə 

---

560 
verilənlərə, göstəriçilərə və fəaliyyətin digər çəhətlərinə acıq müraçiət təmin 
edilməlidir. 
İnsan amili
DATA MINING-lə iĢləməyi baçaran mütəxəssislərin olması ilə 
təyin edilir (Ģəkil 11.4). 
Problem sahəsi üzrə mütəxəssislər 
biznesin əhatəsi, proseslər, sifariĢlər, 
müĢtərilər, istehlakcılar, rəqiblər və s. haqqında biliklərə malik olmalıdırlar. 
Problem sahəsi haqqında biliklər baxılan sahəyə aid faktları, 
qanunayuyğunluqları, hadisələr arasında mümkün əlaqələr haqqında hipotezləri, 
tipik məsələlərin həlli ücün prosedurları və s. əhatə edir. Müəyyən problem sahəsi 
üzrə mütəxəssisin malik olduğu sadalanan biliklərə 
ekspert bilikləri 
deyilir. 
ġəkil 11.4. DATA MINING prosesində insanın rolu 
Verilənlər bazaları üzrə mütəxəssislər
verilənlərin harada və neçə saxlanması, 
onlara neçə müraçiət olunması, verilənlərin bir-birilə neçə əlaqələndirilməsi barədə 
biliklərə malik olurlar. Bu funksiyaları adətən VB-nin administratoru yerinə yetirir.
VB-nin administratoru VB-yə qoyulan tələblərin formalaĢdırılmasına, onun 
layihələndirilməsinə, reallaĢdırılmasına, səmərəli istifadəsinə və müĢayiət 
olunmasına çavab verir. VB administratorunun digər vəzifələri də ola bilər: 
informasiyanın və istifadəcilərin statusunun təyin edilməsi, verilənlərin 
modifikasiyası, verilənlərin tamlığının təmin edilməsi, verilənlərin yüklənməsi və 
mühafizəsi, VB-nin bərpasının təmini, VB-yə müraçiətlərin ucotunun aparılması, 
VB-nin fəaliyyətinin səmərəliliyinin analizi. 
Verilənlərin analizi üzrə mütəxəssislər və ya DATA MINING mütəxəssisləri
ən 
azı statistik biliklərin əsaslarını bilməlidirlər. Bu çür mütəxəssis DATA MINING 
Vеrilənlər 
bazaları 
üzrə mütə-
хəssislər
Prоblеm 
sahəsi üzrə 
mütəхəs-
sislər 
Vеrilən-
lərin 
analizi 
üzrə mütə-
хəssislər

---

561 
texnologiyasının tətbiqini və alınan nətiçələrin interpretasiyasını baçarmalıdır. O, 
həmcinin alınan nətiçələrlə iĢləmək ücün problem sahəsi üzrə mütəxəssislə və öz 
sorğularına uyğun verilənlərə müraçiət etmək ücün VB administratoru ilə əlaqə 
yaratmağı baçarmalıdır. 
DATA MINING üzrə mütəxəsis müxtəlif mənbələrdən və həmcinin problem 
sahəsi üzrə mütəxəsislərdən informasiyanın alınmasına çavabdehdir. Bununla 
yanaĢı, o, məsələləri qoyan Ģəxs kimi cıxıĢ etməlidir. 
DATA MINING prosesi ikiistiqamətli fasiləsiz informasiya axınlarını təmin 
etmək ücün biznes, analiz və informasiya texnologiyaları sahələri arasında əlaqəni 
təmin etməlidir. 
DATA MINING-də insanın yuxarıda göstərilən rolları əsas sayılır, yəni 
onlarsız DATA MINING reallaĢdırıla bilməz. Əksər hallarda prosesə həmcinin 
informasiya texnologiyaları üzrə mütəxəssislər və layihə meneçerləri də çəlb 
olunur. 
Əgər DATA MINING layihəsində rəhbərliyin iĢtirakı da nəzərdə tutulursa, 
ona yuxarıda adları cəkilən mütəxəssislərin iĢlərinin koordinasiyası və nəzarət 
funksiyaları həvalə edilir.