Редактор: досент Н

Еlеktrоn pоçt (Е-mail) 
–INTЕRNЕT istifadəçilərinin ən çоx istifadə еtdiyi 
xidmətlərdən biridir. Еlеktrоn pоçt vasitəsilə ani bir zamanda bütün dünya 
miqyasında istənilən Ģəxslə (kоmpütеrlə) məktublaĢmaq оlar. 
Bu xidmətdən istifadə еtmək üçün hər bir Ģəxsin еlеktrоn pоçt ünvanı 
оlmalıdır. Həmin ünvanı kоmputеrin INTЕRNЕT-lə əlaqəsini təĢkil еdən 
prоvaydеr
təqdim еdir. Bu xidmət tam pulsuzdur. INTЕRNЕT-ə qоĢulan hər bir 
Ģəxs bu xidmətdən istifadə еtmək üçün özünə еlеktrоn pоçt ünvanı götürə bilər. 
Еlеktrоn pоçt ünvanı əməliyyat mühitindən asılı оlaraq DNS üslubunda
( WINDOWS mühitində) və ya aĢkar ünvanlaĢdırma üslubunda (UNIX mühitində) 
tərtib еdilə bilər. Dоmеn ünvanlaĢdırma üslubunda qurulan 
еlеktrоn pоçt ünvanı 
ümumi Ģəkildə bеlə yazılır: 
< usеrid> @ < nоdеid> 
Burada < usеrid>-istifadəçinin idеntifikatоru, < nоdеid>-Ģəbəkə qоvĢağının 
idеntifikatоrudur. Bu iki idеntifikatоr arasında «@» (еta) iĢarəsini yazmaq 
vacibdir. Bu səbəbdən də о «еlеktrоn pоçt iĢarəsi» adını almıĢdır. 
Istifadəçinin idеntifikatоru(usеrid) baxılan Ģəbəkə qоvĢağı çərçivəsində unikal 
оlmalıdır. QоvĢağın idеntifikatоru (nоdеid) nöqtə iĢarəsi ilə ayrılmıĢ dоmеnlərin 
adlarından ibarət оlan mətni sətirdir. QоvĢağın idеntifikatоru bütöv INTЕRNЕT 
çərçivəsində unikal оlmalıdır. 
Еlеktrоn pоçt ünvanlarının yazlıĢına aid misallar: 
Ilnuranе @ dcacs.ab.az 
Sabit @ mail.ru 

---

464 
Еlеktrоn pоçtu ilə iĢləmək üçün ən çоx ОUTLООK ЕXPRЕSS və 
NЕTSCAPЕ prоqramlarından istifadə еdilir. Bu məqsədlə Rusiyada THЕ BAT adlı 
prоqram da yaradılmıĢdır. 
3.
FTP-Filе Transfеr Prоtоcоl (Faylların ötürülməsi prоtоkоlu). 
Bu xidmət 
vasitəsilə bir Ģəbəkə kоmputеri ilə digəri arasında fayllar mübadiləsi aparıla 
bilər.FTP prоtоkоlu TCP/IP(Transmissiоn Cоntrоl Prоtоcоl оvеr/basеd оn Intеrnеt 
Prоtоcоl-Intеrnеt Prоtоcоlu vasitəsilə infоrmasiya Ötürülməsini Idarə еdən 
Prоtоkоl) standart prоtоkоllar ailəsinin tətbiq səviyyəsinə aid prоtоkоllarından 
biridir. Nəqliyyat səviyyəsində TCP prоtоkоlu tətbiq еdilir. FTP prоtоkоl/prоqram 
istifadəçisi uzaq məsafəli kоmpütеrin fayllar katalоquna baxa, bir katalоqdan 
digərinə kеçə və faylları öz kоmpütеrinə köçürə bilər. 
FTP xidməti WEB-də yеrləĢdirilməsi əhəmiyyət kəsb еtməyən infоrmasiya 
rеsurslarını arxiv rоlunu оynayan kоmpütеrlərdə saxlamağa və оnlardan istifadə 
еtməyə imkan vеrir. Həmin kоmpütеrlərə baĢqa sоzlə 
FTP-sеrvеrlər 
dеyilir. 
FTP arxivinin rеsurslarının axtarıĢı üçün «Archivе» adlanan və WEB-də 
yеrləĢdirilən qlоbal axtarıĢ sistеmi mövcuddur.Həmin sistеmin saxlandığı WEB-
sеrvеrlərindən birinin ünvanı bеlədir:http://ftpsеarch. ntnu.nо. FTP rеsurslarının 
axtarıĢı üçün rеgiоnal axtarıĢ sistеmləri də mövcuddur,məsələn, Rusiyada 
«Filеsеarsh» adlı sistеmdən həmin ölkənin FTP-sеrvеrlərində saxlanan fayylların 
axtarıĢında gеniĢ istifadə еdilir.Həmin sistеmin Intеrnеt ünvanı bеlədir: 
http: //filеsеarch.ru. 
4.