Редактор: А. Тилегенов Редколлегия ағзалары

МуғаллиМ ҳәМ үзликсиз билиМлендириў
79
асрнинг 80-йилларига келиб, ижтимоий заруриятни тўғри англаган германиялик 
ўқитувчиларнинг 72 фоизи ўз амалиётларида медиатаълим ғояларини қўллай бош-
лашган. 
Бугунги кунда Германиянинг деярли барча университетларида талабаларнинг 
медиа маданиятини ривожлантиришга алоҳида эътибор қаратилади. Мазкур вази-
фани амалга оширишда таълим жараёни бир қатор махсус илмий-тадқиқот инсти-
тутлари томонидан қўллаб-қувватланади. Бу борада Германия таълимида Кино, фан 
ва таълим Миллий институти (Institute fur Film und Bild im Wissenschaft: FWU) етак-
чилик қилмоқда. Таълим жараёнида қўлланилаётган кўрсатмали воситалар – виде-
окассета, рисола, адабиёт ва б.нинг аксарияти мазкур институт томонидан тайёрла-
нади. Бу ўринда Мюнхен шаҳридаги Медиатаълим ҳамда Кассель университетида 
профессор Б.Бахмайер раҳбарлигида ташкил этилган Медиа педагогика марказлари, 
“Суқрот” лойиҳасининг ўрнини ҳам алоҳида қайд этиб ўтиш зарур.
ХХ асрнинг сўнгги йилларида Медиа педагогика ва маданий коммуникация 
Немис жамияти Б.Бахмаер раҳбарлигидаги тадқиқотчилар гуруҳига маданий комму-
никацияни мувофиқлаштириш вазифасини топширди. Гуруҳ халқаро медиатаълим 
тармоқларини мувофиқлаштириш, миллий маданият ва Европа ОАВ нуқтаи наза-
ридан медиа педагогика асосларини аниқлаштириш вазифасининг ижобий ечимини 
топиш йўлида туркум тадқиқотларни амалга оширди. 1998-1999 йилларда гуруҳ мам-
лакатдаги ўнлаб йирик теле радио каналлар фаолиятини таҳлил қилиш асосида улар-
нинг болалар аудиторияси томонидан қабул қилиниш ҳолатини ўрганди.
Мамлакат медиатаълими ривожида яна бир германиялик тадқиқотчи 
Х.Ниезитонинг фаолияти ҳам алоҳида ўрин тутади. Тадқиқотчининг илмий изла-
нишлари ўқувчиларда видео маданиятни ривожлантиришга йўналтирилган. Халқаро 
миқёсдаги лойиҳа доирасида олиб бориладиган ушбу лойиҳада Германия билан бирга 
Буюк Британия, Чехия ва Венгрия каби мамлакатлар ҳам иштирок этади. 
Бугунги кунда Германия ўқитиш тизимида медиа педагогика мустаҳкам ўрин 
олган. Медиа педагогиканинг предмети сифатида ОАВ билан мулоқот қилиш, 
муносбатга киришнинг турли шакллари белгиланган бўлиб, у қуйидаги асосий 
йўналишлардан таркиб топган:
1. Медиа тарбия.
2. Медиа дидактика.
3. Медиа тадқиқот.
Соҳада олиб борилган тадқиқотлар немис тадқиқотчиларига медиатаълим-
нинг асосий категорияларини аниқлаш имконини берди. Уларнинг энг муҳимлари 
қуйидагилардир:
1. Ҳимоялаш (Қонунчилик асослари ёрдамида, унинг қўллаб-қувватлаши 
билан болалар ва ёшлар аудиториясини ОАВнинг зарарли, хавфли таъсир-
ларидан ҳимоялаш).
2. Танқидий ва таҳлилий тафаккурни ривожлантириш (Болалар ва ёшлар ауди-
ториясини медиа матнларни танқидий ёндашув асосида қабул ва таҳлил 
қилишга ўргатиш).
3. ОАВ билан ишлаш кўникма ва малакаларини шакллантириш (маълум ауди-
торияни медиа техника (фото, аудио, видео қурилма)лардан фойдалана 
олишга, ўз эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда аудиовизуал лойиҳаларни 
тайёрлашга ўргатиш).
4. ОАВдан фойдаланишга ижтимоий-экологик нуқтаи назардан тайёрланиш 
(Болалар ва ёшларга медиа воситалар билан мулоқотнинг индивидуал шак-

---