Rcho moleku-lasida organik radikal (R) va vodorod atomi bilan bog‘langan

---

Aldegidlar

Aldegidlar, RCHO – moleku-lasida organik radikal (R) va vodorod atomi bilan bog‘langan

karbonil guruhi (>C=O) bo‘lgan organik birikmalar. Al-degid guruhi (–SNO)ning qanday radikal bilan

birikkanligiga qarab to‘yingan, to‘yinmagan, aromatik va geterotsiklik A. bo‘lishi mumkin. A.ni

atashda tegish-li organik kislotalarning nomlaridan foydalaniladi. Mas, chumoli kislotaga to‘g‘ri

kelgani chumoli aldegid yoki for-maldegid, sirka kislotaga to‘g‘ri kelgani sirka aldegid yoki

atsetaldegid dey-iladi. Jeneva nomenklaturasi bo‘yicha A.ni atash uchun uglevodorodlar nomi

yoniga al qo‘shimchasi qo‘yiladi. Mac, HCHO metanal, SN3SNO etanal. Ba’-zi A. tasodifiy

nomlarga ega; mas, fur-furol A. birlamchi spirtlarni oksid-lash, organik kislotalar hosilalarini

qaytarish va boshqa usullar bilan olinadi. Ular juda tez reaksiyaga kirishuvchi faol moddalar

hisoblanadi. Reaksiya paytida radikaldagi vodorod atomlari va karbonil guruhdagi kislorod

boshqa atomlarga almashinishi hamda >C=O dagi qo‘shbog‘ uzilishi natijasida boshqa atomlarni

biriktirib olishi mumkin. Bulardan tashqari, A. aldol, kroton va murakkab efir kondensatsiyalari

degan kondensatsiyaga uchrashi mumkin. A. oson oksidlanadi. Ular polimerlanishi, ya’ni bir necha

mole-kulalari o‘zaro birikib, yuqori mole-kulyar birikma hosil qilishi mumkin. Ba’zi A. ishqorlar

ta’sirida Kannits-saro reaksiyasi deb ataladigan reaksiyaga kirishadi. Ular fenolformaldegid

smolalar olishda, antiseptiklar sifatida, dezinfeksiya-lashda va boshqa maksadlarda ishlatiladi.

OʻzME

. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil

Ko‘proq o‘rganish

Ushbu maqolada 

Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi

 (2000-2005)

maʼlumotlaridan foydalanilgan.

Adabiyotlar

---

  Soʻnggi tahrir 2 yillar avval IluvatarBot tomonidan amalga oshirildi  

Matndan CC BY-SA 3.0  litsenziyasi boʻyicha

foydalanish mumkin (agar aksi koʻrsatilmagan

boʻlsa).

Ushbu maqola 

chaladir

. Siz uni 

boyitib, (https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Aldegi

dlar&action=edit)

 

Vikipediyaga

 yordam berishingiz mumkin. 

Bu andozani 

aniqrogʻiga

 almashtirish kerak.

"

https://uz.wikipedia.org/w/index

.php?

title=Aldegidlar&oldid=2052859

" 

dan olindi