Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

Elektron marketing
(
elektronic marketing, e-marketing
) informatsion 
texnologiyalarning imkoniyatlaridan foydalangan xolda bozorda o’z egallagan 
joyini kengaytirishni, iste’molchilarning tovar va xizmatlardan qoniqishlarini 
oshirishni va foydani ko’paytirishni ko’zda tutadi. Marketingning 4P-
kontseptsiyasini marketingni rejalashtirishning mahsulot (product), narx (price), 
reklama (promotion) va joy (place) kabi ko‘rsatgichlarini ko’zda tutadi. Elektron 
marketing uchun ushbu uchta elementlarning integratsiyasi ham muhim 
ahamiyatga ega bo’ladi. Masalan, muvaffaqiyatli kompaniyalarning saytlari barcha 
bunday 4P elementlariga ega: 

1P (
product
)
– sayt va uning dizayni raqamli maxsulotdir; 

2P (
price
)
–sayt mahsulot yoki xizmatning narxini ham ko’rsatadi, va demak 
u prays-list sifatida bo’ladi; 

---

440 

3P (
promotion
) 
– saytning qanchali muvaffaqiyatga erishishini uning 
usability darajasi (qulayligi, navigatsiyasi, dizayni) ko’rsatadi va shuning 
uchun bu uning reklama funktsiyasini bajaradi; 

4P (
place
) 
– sayt va sayt bo’yicha navigatsiya savdo nuqtasining qayerda 
joylashganini ko’rsatadi va shuning uchun ham u mansulot yoki xizmatning 
tarqatilish kanalidir. 
Internet paydo bo’lishi bilan marketingning tabiati ancha-muncha o’zgarganiga 
qaramay, 4P-kontseptsiyasi o’zining dolzarbligini yoqotmadi. Amaliyotda esa 
elektron biznes hamda elektron tijoratda 4P ning tashkil etuvchilari orasidagi 
farqlar ma‘lummiqdorda yo’qolib ketadi. Xamkorlir munosabatlari marketingi 
(
partnership marketing
) kontseptsiyaning tashkil etuvchilarini 7P gacha 
ko’paytiradi va bunda ko’shimcha tashkil etuvchilar sifatida ishtirokchilar 
(personal va mijozlar) –