Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

GMail, Mail.ru, Yahoo Mail
pochta xizmatlaridan iborat. 
Umuman olganda, minglab 
SaaS
ilovalari mavjud va 
Web 2.0
texnologiyasi 
tufayli ularning soni kun sayin ortib bormoqda.
Afzalliklari
. Apparat-daasturiy ta’minoti va mehnat resurslariga sarflanadigan 
sarmoyalarni qisqarishi, sarmoyalarni yo‘qotish riskining kamayishi, tizimning 
sezilarsiz-oson ko’rinishda yangilanishi.
Kamchiliklari
. Avvalgi ikki modelda bo‘lgani kabi, markazlashtirish ishonchli 
xavfsizlik choralarini talab etadi.
SaaS
ga 
Gmail, Google Docs, Netflix, Photoshop.com, Acrobat.com, Intuit 
QuickBooks Online, IBM Lotus Live, Unyte, Salesforce.com, Sugar CRM 
va
 
Webex
kabi tizimlarni misol sifatida keltirish mumkin. Rivojlanib borayotgan 
mobil ilovalar bozorining asosiy qismi 
SaaS
ning samarali yo‘lga qo‘yilganligi 
natijasidir.
Hozirgi kunda axborot texnologiyalarini eng yuqori rivojlanishi hisoblanayotgan 
bulutli hisoblash tizimlari yaqin kelajakda o‘tmishga aylanadi degan fikrlar xam 
mavjud. Kelajakda bulutli ilovalarga bo’lgan talab, hozirgidek, nafaqat bitta 
yetkazib beruvchining infratuzilish va platformasiga tegishli bo’ladi, balki turli 
xildagi bulutli xizmatlar yetkazib beruvchilarning kompleks infratuzilmalari va 
platformalariga bo’lgan talabning yanada ko’payishi kutilmoqda. Ehtimol, bulutli 
hisoblash tizimlarining rivojlanishi oxir-oqibat, xizmat sifatida barcha narsa 

---

338 
(Everything as a Service – EaaS) 
bo’lishi mumkin bo’lgan konsepsiyalarining 
paydo bo‘lishiga olib kelishi mumkindir.
O‘zbekistonda xam bulutli hisoblash texnologiyalaridan foydalanishning xolati va 
uning rivojlanish istiqbollari to’grisida xam bir fikr yuritib kuramiz. 
"
O‘zbektelekom
" milliy telekommunikatsiya operatori 2016 yilning avgust oyida 
yangi 
"
UZCLOUD
" ma’lumotlarni uzatish markazini ishga tushirdi. 
Mutaxassislarning fikricha, faoliyati to‘g‘ridan-to‘g‘ri katta axborot oqimlariga 
tezkor va samarali ishlov berilishini uzluksiz ta’minlanishiga bog‘liq bo‘lgan 
mahalliy kompaniyalar uchun birinchi bo‘lgan ushbu ma’lumotlar markazi 
respublikada katta ahamiyatga ega hisoblanadi. Ma’lumot markazining axborot 
saqlash hajmining joriy konfiguratsiyasi 1 petabaytli 160 bleyd-serverdan tashkil 
topgan va kelajakda serverlar sonini 10 petabaytgacha kengaytirish mumkin 
bo’ladi. Yaratilgan ma’lumotlar markazining asosiy afzalliklari - turli xatoliklarga 
nisbatan bardoshlilik va mehnat unumdorligining sezilarli ravishja oshishidir. 
Tizim 
O‘zbekistonda 
faoliyat 
ko’rsatadigan 
kompaniyalarlar 
uchun 
loyihalashtirilgan va ishlab chiqilgan. 2016 yilning noyabr oyida aynan shu 
yo‘nalishda