Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

CME
va 
CBOE
Chikago birjalarida kriptovalyuta bo’yicha 
f’yucherslar va optsionlar ishga tushirilmoqda, boshqa bir qancha mamlakatlarda 
esa kriptovalyutalar tan olinib, ular to’lov vositasi sifatida ishlatilmoqda, boshqa 
bir davlatlarda esa qonuniy baza ishlab chiqilmoqda. Yana bir sabab, dollarning 
raqamli analogini chiqarayotgan 
Tether Ltd
kompaniyasi yirik kriptovalyuta 
birjasi 
Bitfinex
bilan kelishgan xolda ta’minlanuvsiz raqamli dollar chiqarib, ulari 
bitkoinlarga investitsiya qilmoqda. Undan tashqari, yirik jahon bank sektorlari 
o’yinchilari, avtomobil ishlab chiqaruvchilar va riteyl-gigant 
Amazon
ham asta-
sekin kriptobozorga kirib kelmoqda. 2017 yilning noyabrida Shveytsariyaning 
Vontobel
banki ham bitkoinlar uchun mini-f’yucherslar chiqara boshladi. 
Yaponiyada esa bitkoin rasmiy to’lov instrumenti sifatida tan olindi. Xindistonda 
ham kriptovalyutalar boshqaruvi bo’yicha qonunlar ishlab chiqish jarayoni amalga 
oshmoqda. AQSH bitkoinni birja mahsuloti deb tan olgan va Evropa mamlakatlari 
ham kriptovalyutani boshqarish bo’yicha tartibotlarni amalga kiritdilar. Kanada va 
Lotin Amerikasida ham bu xolatlar kuzatilayapti. Bularning barchasi bitkoinning
jahon miqyosida tan olinayotganligini anglatadi. Bitkoinlarni ishlatish ruhsat 
etilmagan davlatlar junlasiga Bangladesh, Boliviya, Ekvador, V’etnam va 
Qirg’izistonni kiritish mumkin. Ammo 
Saxo Bank
ning valyuta strategi Djon 
Xardining fikricha, Rossiya va Xitoyning ruxsat berilmagan kriptovalyutalarga 
ta’qiq qo’yishi natijasida 2018-19 yillarda bitkoinning narxi ancha tushib ketishi 
mumkin. Natijada uning narxi 2019 yillarga kelib 1000 dollar atrofida 

---

319 
stabillashadi. Xozirgi davrda nafaqat investorlar, balki boshqa soha mutaxassislari 
ham kriptovalyutalar bozoriga katta qiziqish bilan qaramoqdalar. Masalan,