Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

ЭЦПГОСТР 34.10-94
algoritmida 
bu standart uzunlik 32 baytga teng bo’lishi talab qilinadi. Demak, xesh -
funktsiya algoritmining hal qilishi kerak bo’lgan asosiy masala - istalgan 
uzunlikdagi va hajmdagi ma’lumotdan kerakli uzunlikdagi (
masalan, 32 
baytli
) sonlar ketma-ketligini hosil qilishdir. Bunday talablarga javob 
beradigan xesh-funktsiya algoritmini yaratish unchalik qiyin ish emas, ammo 
bu funktsiya bir qancha talablarga javob berishi kerak. Eng avvalo, xesh-
funktsiya yordamida olingan natija boshlang’ich ma’lumotga birga-bir mos 
kelsin va bu natija boshlangi’ch ma’lumotning har qanday o’zgarishida ham 
unga yana birga-bir mos kelsin. Undan tashqari, xesh-funktsiya shunday 
hisoblanilishi kerakki, har qanday 
M
ma’lumot uchun 
h(M) =h(M*)
bo’lgan 
M*
ma’lumotni tanlab olish yoki topish mumkin bo’lmasin. Boshqacha 
so’zlar bilan aytganda, 
h(M) =h(M*)
shartni qanoatlantiruvchu 
M
ma’lumot 
va uning xesh-funktsiyasi ma’lum bo’lganida, 
M*
ma’lumotni muvaffaqiyatli 

---

217 
hisoblashga ketadigan mehnat sarfi ma’lumotlarni to’g’ridan-to’gri saralash 
uchun zarur bo’lgan mehnat sarfiga ekvivalent bo’lishi kerak. Bu shartning 
bajarilmasligi 
potentsial 
firibgarga 
imzoni 
o’zgartimasdan 
turib, 
ma’lumotlarni almashtirib qo’yish imkoniyatini yaratishi mumkin. Boshqa 
tomondan qaraganda, ko’pchilik ma’lumotlar uchun xesh-funktsiyalar bir xil 
bo’lishi mumkin, chunki mumkin bo’lgan ma’lumotlar to’plami xesh-
funktsiyalarning mumkin bo’lgan to’plami sonidan ancha ko’p miqdorda 
bo’ladi. Ya’ni, ma’lumotlar soni cheksiz miqdorda bo’lib, xesh-funktsiyalar 
soni esa 
2*N
gateng bo’ladi, bu yerda N – xesh funktsiyaning bitlardagi 
uzunligi. Xozirgi paytda eng keng tarqalgan xesh-funktsiyalar algoritmlari 
sifatida quyidagilarni ko’rsatishimiz mumkin: 

Rossiyada qo’llaniladigan standart