Ravhan hamdamovich ayupov raqamli iqtisodiyot va elektron tijoratda yangi texnologiyalar o’quv qo’llanma

Texnologik platforma 
– yangi tijoriy raqamli 
texnologoyalar, mahsulotlar, hizmatlar yaratishda qo’shimcha zahiralarni jalb etish 
uchun barcha qiziquvchilarni (
shu jumladan, davlat, fan, biznes va jamiyat 
a’zolarini
) birlashtirish imkonini beradigan kommunikatsion imkoniyatdir. Uning 
vositasida biror bir ilmiy-texnik innovatsiyani amalga oshirayotgan firma va 
tashkilotlardan iborat bo’lgan klasterlarga (
birlashmalarga
) kerakli bo’lgan 
ko’mak ko’rsatiladi. 
Klasterlar
esa raqamli texnoligiyalarda yangilik kutilayotgan 
yo’nalishlarda tashkil qilinib, uning vositasida yangi bozorbop imkoniyatlar 
topiladi. Shuning uchun ham iqtisodiy jihatdan rivojlangan va endigina 
rivojlanayotgan ko’pgina mamlakatlar eng yangi raqamli innovatsion 
yo’nalishlarni qo’llab-quvvatlash maqsadida klasterlar tashkil qiladilar.

---

175 
Ilm-fan va ishlab chiqarish birlashishining yana bir asosiy imkoniyatlaridan biri 
raqamli texnologiyalar transferining bozoriy mexanizmini yaratishdir. 
Raqamli 
texnologiyalar transferi
jarayonini tezlashtirish uchun mamlakatdagi korxonalarni 
olimlar bilan hamkorlikda yangi raqamli texnologiyalarni topa olishiga va 
olimlarning biznes topshiriqlarni bajara olishiga qiziqish uyg’otadigan mexanizmni 
yaratish kerak bo’ladi. Bu mexanizm sifatida raqamli texnologiyalar transferini 
amalga oshirish uchun tashkil qilingan konsortsiumlarga davlat tomonidan yordam 
berilishini ko’rsatish ham mumkin. Agarda korxona olimlar tomonidan ishlab 
chiqarilgan yangilikni bozorga olib chiqishga tayyor bo’lsa, uning ilmiy 
tashkilotlardagi mualliflari o’z ilmiy natijalarini ishlab chiqarishgacha yetkazishga 
tayyor bo’lsalar, u holda ushbu faoliyat loyihalashtirish asosida davlat tomonidan 
moliyalashtirilishi lozim. Bu holatda raqamli texnologiyalarni oxirigacha yetkazish 
uchun ketgan mablag’larni to’liq yoki qisman davlat tomonidan qoplanishi zarur, 
ilmiy tekshirish instituti esa tayyor mahsulotni sotishdan olingan foydaning bir 
qismiga ega bo’lishi nazarda tutilishi kerak (
shundagina u konsortsiumda 
to’laqonli ishtirok etishga qiziqish bildiradi
). 
Raqamli innovatsion faoliyat doirasidagi korxonalarning faolligi yuqorida 
keltirilgan innovatsion tashkilotlar bilan aloqasi qanchalik yaxshi yo’lga 
qo’yilganligi bilan aniqlaniladi. Raqamli innovatsiyalar yaratish jarayonida 
innovatsion firmalar fan, texnika, texnologiya va iqtisodiyot sohalaridagi 
ma’lumotlar bilan ta’minlanishlari hamda moliyaviy, huquqiy va siyosiy jihatdan 
qo’llab-quvvatlanishga erishishlari lozim. Shuning uchun ham bilimlarga 
asoslangan raqamli iqtisodiyotda innovatsion yoki yaratuvchanlik infratuzilmasi 
juda katta ahamiyatga ega bo’ladi.