Raupov Oxunjonning “Fizika ta’limi texnologiyasi va tarixi” fanidan Kurs ishi Mavzu

M=[PB] (23)

Isbot qilish mumkinki, bu formula ixtiyoriy shakldagi tokli kontur uchun o‘rinlidir va u istalgan o‘q va istalgan nuqta uchun kuch momentini aniqlaydi.

Kuch momenti (23) ramkani turg‘un muvozanat holatga qaytarishga harakat qiladi, chunki magnit momenti magnit induksiya bo‘ylab yo‘nalgandir.(Ko‘rsatish mumkinki, va antiparallel bo‘lgan holatda, turg‘un holat bo‘lmaydi,aksincha turg‘unsiz). Bulardan tashqari, kontur maydon tomonidan deshaklsiyalovchi ta’sirga ega bo‘ladi. Shunday qilib, tokli konturning magnit maydonida harakati dipolning elektr maydonida harakatiga o‘xshashdir.

Endi tokli konturning bir jinsli bo‘lmagan magnit maydonidagi harakatini qaraylik. Biz ko‘rgan edikki, bir jinsli magnit maydonida tokli konturga magnit maydon induksiyasi bo‘yicha oriyentirlovchi kuch ta’sir qilishini, bundan farqli o‘laroq bir jinsli bo‘lmagan magnit maydonida ramkaga ta’sir etuvchi yig‘indi kuch noldan farq qiladi. (10-rasm)

10-rasm
Haqiqatda konturning elementar sohalariga ta’sir etuvchi kuchlar (21) ga ko‘ra, konussimon manzarani hosil qiladi (10-rasm) va maydon yo‘nalishi bo‘yicha yig‘indi kuchni hosil qiladi.

Shunday qilib, bir jinsli bo‘lmagan magnit maydon konturni magnit induksiya bo‘ylab yo‘naltirishga, ya’ni uni kuchli maydon tomon tortadi. Kontur qo‘yib yuborilsa ham shunday o‘z-o‘zidan, hol sodir bo‘ladi. Agar konturning magnit momenti maydon induksiya chiziqlariga qarama-qarshi holda ushlab turilsa, ko‘rish qiyin emaski, konturga teskari yo‘nalishda kuch ta’sir qiladi va uni kuchsiz maydon tomonga olib keladi. Bu yerda ham dipolning bir jinsli bulmagan maydonidagi singari hodisa ro‘y beradi.