Расулов абдимўмин ибрагимович

1.4. ПСИХОЛОГИК ТЕСТЛАР ВА ШАХС СЎРОВНОМАЛАРИ
Психологик тестлар ва шахс сўровноамларидан фойдаланишда уларнинг ютуқ
ва камчиликлари тўғрисида яққол тасаввурга эга бўлиш мутахассис фаолияти
самарадорлигини таъминлашнинг муҳим шартлари ҳисобланади.
Психологик тестларнинг қадр-қиммати қуйидаги сифатлари билан
белгиланади:
1.
Тестни 
татбиқ
этиш 
шароитлари 
ва 
натижаларни
стандартлаштирилганлиги.
Тест методикаларни ўтказишда фойдаланувчиларнинг маълумотлик
даражасига боғлиқ бўлмаган ҳолда тайёрлаб қўйиш мумкин. Бу эса тест
батареялари бўйича комплекс хулосалар тайёрлашда юқори малакали
психологни жалб этиш керак эмас деган маънони бермайди.
2.
Оперативлик ва тежамкорлик. Типик тестлар қисқа топшириқли
сериялардан ташкил топади. Уларни бажариш учун эса ярим минут вақтни

---

22
оладиган бўлади ва одатда тестлар бир соатдан ошиб кетмайди. Баъзи
шахслик тестлари бундай чегарадан четга чиқишига ҳам тўғри келади.
3.
Баҳоларнинг миқдорий дифференциаллашган характерга эгалиги. Тест
шкалалари ва стандартлашганлик унинг аниқловчи инструменти саналади
ҳамда ўлчанаётган хусусиятни миқдорий баҳолаш имконини беради
(билим, кўникма, малака)Яхши тест ўқувчиларни уч тоифага ажратиб
беради. Аълочи, ўрта ва қолоқ. Қутбли характерда эса қобилиятли ва
талантли, ишончликни йўқлиги билан ўта ишончсизлик (мутлақо тайёр
эмасликни) ажартишга олиб келади. Бундан ташқари тест натижаларининг
миқдорий тестларнинг яхши ишлаб чиқилганлиги имкониятларини
баҳолаб беради.
4.
Оптимал мураккаблик. Профессионал тарзда тайёрланган тест
топшириқлари оптимал мураккабликка эга бўлдаи. Бунда ўрта синалувчи
максимал миқдордаги баллнинг 50 фоизини тўплай олиши керак. Бу
дастлабки, психометрик эксперимент вақтида аниқланади.
5.
Ишончлилик.
6.
Адолатлилик. Яхши тест барча текширилувчилар учун бир шарт-шароит
қўйилади.
7.
Компьютерлаштириш имконияти. Оммавий тест тадбирларини ўтказишда
унинг натижаларини қайта ишлаш ва вақт тежамкорлигини оширишга
ёрдам беоади. Тестларни компьютерлаштириш ахборот хавфсизлигини
таъминлашнинг энг мақбул йўли саналади.
8.
Психологик адекватлиги. Бу оптиал мураккаблигини муҳим психологик
сабаби ҳисобланади. Стрессга чидамлилик,