Ращим щасанов


Ўзбекистоннинг мустақиллик йилларидаги



Download 1,45 Mb.
bet30/87
Sana21.02.2022
Hajmi1,45 Mb.
#22916
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   87
Bog'liq
Тасвирий санъат асослари май 2008

5.3. Ўзбекистоннинг мустақиллик йилларидаги
тасвирий санъати

Ўзбекистоннинг мустақиллиги миллий тасвирий санъатни тараққиётига замин яратди. Бу даврда тасвирий санъатнинг рангтасвир, хайкалтарошлик, графика турлари, унинг кўпгина жанрлари рассом ва хайкалтарошларнинг эркин ижодий фаолиятлар кенг тус олди. Собиқ Иттифоқ даврида ижодкорлар ягона социалистик реализм оқимида ижод қилган бўлсалар, хозир улар ҳам иккиланмасдан ўзларини қизиқтирираётган авангардизм, романтизм, импресионизм, абстракционизм ва бошқа қатор оқимларда ва мавзуларда юксак бадиий савияда асарлар яратмоқдалар.


Мамлакатимизда тасвирий санъатнинг тараққиётига Ўзбекистон бадиий Академиясини ташкил этилиши ҳам муҳим аҳамият касб этди. Мазкур Академия қошида Комолиддин Беҳзод номидаги миллий рассомчилик ва дизаайн институти, санъатшунослик илмий-тадқиқот институти, кўплаб рассомчилик, дизайн коллежлари, “Санъат” журнали фаолият кўрсатмоқда. Миллий рассомчилик ва дизайн институтида, тасвиий санъат йўналишлардаги коллежларда жахон стандартларига мос келадиган миллий кадрлар етишиб чиқмоқда ва улар Ўзбекистон санъатини янги босқичига олиб чиқиши шубхасиздир.
Мустақиллик йилларида ижод қилаётган рассом ва хайкалтарошларимизнинг ютуқлари шундаки, улар биринчидан эркин ижод йўлига ўтганликлари бўлса иккинчидан миллий бадиий анъаналарни давом этдириш, миллийлик ва умуминсоний қадриятларнинг уйғунлиги, асарларда янги, замонавий, илғор тасвирий технологияларни қўллаш каби муваффақиятларни қўлга киритмоқдалар.
Мустақиллик неъматидан бахраманд бўлган кекса ва ўрта авлод рассомларимиз ижодида ҳам ижодий кўтаринлик кўзга ташланади. Уни М.Саидов, Н.қўзибоев, М.Бобоев, В.Бурмакин, М.Йўлдошев, Ж.қуттимуродов, Т.Миржалолов, Т.Курёзов, А.Икромжонов, Ж.Умарбеков, Б.Жалолов, А.Мирзаев, З.Фахриддинов, Р.Худайберганов, А.Мўминов, А.Нуриддинов каби рассом ва хайкалтарошлар ижодида кўриш мумкин. 75-расм.
Миллий истиқлол ғоялари билан суғорилган бундай портрет жанридаги яратилган асарлар қаторига Амир Темур, Алишер Навоий, Жамолиддин Мангуберди, Камолиддин Бехзод, Нодирабегим, Бибихоним, Спитамен портретларини киритиш мумкин.
Манзара ва натюрморт жанрларида самарали ижод қилаётганлардан орасида Л.салимжонова, А.Мўминов, С.Абдуллаев, И.Хайдаров О.қозоқов, /.Абдурахмонов, А.Мирсоатов каби рассомларни кўрсатиш мумкин. 76-расм.
Уларнинг асарлари Ватан жамоли, унинг мева ва сабзавотлари юксак бадиий савияда ишланган бўлиб, ёшларни Ватанни севишга, ни асраб авайлашга, уни кўпайтиришга ундайди, табиатдаги нафосатдан завқланишга чорлайди.
Тарихий, турмуш ва бошқа жанрларда яратилган асарлар орасида Б.Жалоловнинг “Олтин аср”, “Коинот устунлари”, “Абадият гумбази остида”, С.Алибековнинг “/аройиб шарбат хиди”, Ж.Умарбековнинг “Зилзила”, “Ҳаворанг мусиқачилар”, В.Охуновнинг “Будданинг тонги сайри” кабилар диққатга сазовордир. 77-расм.
А.Исаев, Ж.Усмонов, А.Розиқов, Р.Темуров, Т.Ахмедов, Т.Каримов, Ш.Абдурахмонов, Б.Исмоилов, /.қодиров каби ёш рассомлар ҳам баракали ижод қилмоқдалар. Уларнинг ижодий ишларида реаллик, ойдинлик, шарқона нафислик, умумий фалсафий тафаккур, бадиий кўркамлик, тугаллик, сокинлик ва ижодкорлик тўла ўз ифодасини топади.
Чингиз Ахмаровнинг номи билан боғлиқ маҳобатли рангтасвир бу даврда янги босқичга кўтарилмоқда. Республикамизнинг кўплаб жамоат ва маданий бинолари, шу қатори Тошкент метроси бекатларига ишланган деворий суврат, мозаика, витражлар ҳалқимизга эстетик завқ бағишламоқда.
Бу борада А.Алиқулов, Б.Олимхонов, А.Икромов, А.Исаев, Э.Муҳаммадиев, Н.Султонов, Н.Холматов, Ш.Муҳаммаджонов, А.Бухорбоев, Т.Болтаев, Х.Назаров кабилар устозлари анъаналарни давом этдириб янгидан-янги муваффақиятларни эришмоқдалар.
Мозаика, витраж бўйича Б.Жалолов, А.Бухорбоев, В.Ган, И.Егоровлар баракали ижод қилишиб “Умар Хаём туши”, “Нимага туғилганимни хеч ким айтмайди”, “Наврўз”, “Туман маъбудаси”, “Абадият гумбази остида”, “Буюк сохибқирон-буюк бунёдкор”, “Спорт ўйинлари тарихи”, “Буюк ипак йўли”, “Флора” каби асарлар яратдилар.
Ўзбекистонда рангтасвир санъати ўз тараққиётининг янги босқичига кўтарилмоқда ва иқтидорли ёш рассомлар етишиб чиқмоқда.
Ўзбекистонда хайкалтарошлик тасвирий санъатнинг мустақил тури сифатида ўзининг янги тараққиёт босқичини ўтамоқда.
Мустақиллик йилларида ўзбек хайкалтарошларидан И.ва К.Жабборовлар, К.Норхўрозов, Ж.қуттимуродов, Э.Алиев, А.Рахматуллаев, Н.Бонделадзе, В.Дегтяров, Л.Рябцев, Ж.Миртожиев, У.Мардиевларнинг самарали меҳнат қилдилар. Бу хайкалтарошларнинг асарлари орасида ўзининг юксак бадиийлиги билан Ж.Миртожиевнинг “Абдулла қодирий номли иши ажралиб туради. 78-расм.
Улар орасида Э.Алиев, Н.Банделадзе, В.Дегтяровларнинг Тошкентдаги миллий боғ учун яратилган “Алишер Навоиий” (1991) номли ёдгорлик хайкали, А.Рахматиллаев ва П.Подосинниковларнинг Навоиий шаҳрига ўрнатилган Алишер Навоий хайкали (2001). И.Жабборов ва К.Жабборовларнинг Тошкентнинг Амир Темур хиёбонига ўрнатилган Амир Темур хайкали (1993), Шахрисабз шаҳрида ўрнатиш учун яратган Амир Темур хайкаллари (1996) ўзининг юксак бадиийлиги билан диққатга сазовордир.
И.Жабборов ва К.Жабборовлар томонидан яратилган Амир Темур хайкали (1996) унинг 660 йиллиги муносабати билан Шахрисабзда ўрнатилди. Худди шу муаллифларнинг Ахмад Ал-Фарғонийга бағишланган иши 1998 йилда Фарғона шаҳри учун бунёд этилди.
Халқ қаҳрамони Жалолиддин Мангуберди образи (1998) И.Жабборов ва К.Жабборовлар томонидан яратилди ва у Ургенч шаҳрини безаб турибди. 79-расм.
Иқтидорли хайкалтарош Р.Миртожиев томонидан Андижон шаҳрида ўрнатиш учун яратилган Захириддин Муҳаммад Бобир, Чўлпон хайкалларини Тошкент шаҳри учун мўлжалланган Абдулла қодирий, Жиззах шаҳри учун “Она” ёдгорлик-хайкаллари ўзининг юксак бадиийлиги билан бошқалардан ажралиб туради.
1999 йилда ўзбек халқ достони “Алпомиш” нинг минг йиллиги нишонланди. Бу санага бағишлаб А.Рахматуллаев ва бошқалар томонидан ёдгорлик мажмуаини яратдилар. Унда Алпомиш билан бир қаторда Барчиной ва Ёдгор образлари ҳам акс этдирилган ва у Термиз шаҳрида ўрнатилди.
Мустақиллик йилларида ўзбек график рассомларининг ижодида миллийлик ва замонавийлик уйғун ривожланаётганлиги яққол кўзга ташаланади. Кекса ва ўрта авлод рассомлари қ.Башаров, Т.Муҳамедов, М.Кагаров, М.Содиқовлар билан бир қаторда В.Апухтин, /.Бойматов, А.Мамажонов, Б.Исмоилов, Д.Ўразаев, С.Исхоқов, Т.Аюпов, Т.Ахмадалиев, Р.Азизов, Т, Г.Султонова, Л.Ибрагимов кабилар самарали меҳнат қилмоқдалар. Улар томонидан китоб графикаси, плакатга доир асарлари мазмуни ва ғоявийлиги билан диққатга сазовордир. Бунни В.Апухтиннинг “Коинот-инсон”, /.Бойматовнинг “Ургутда тўй”, А.Мамажоновнинг “Кураш”, “Эски шаҳар”, Т.Аюповнинг “Мавзу”, Т.Ахмадалиевнинг “Сенга омад Темур”, Л.Ибрагимовнинг “Осиё океани”, “Баҳор”, М.Содиқовнинг “Бухоро”, С.Редкиннинг “Эски Самарқанд”, Н.Колоновнинг “Кулол”, Ш.Мухаммаджоновнинг Махмуд қошғарийнинг “Девону луғатит турк” номли асарларида кўриш мумкин . 80-расм..
5.4. Ўзбекистон тасвирий санъатида буюк сиймолар



Download 1,45 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   26   27   28   29   30   31   32   33   ...   87




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish