Рашидов О. Ю., Тоймуҳамедов И. Р., Алимов И. И., Тожиев Р. Р. Пул, кредит ва банклар: Дарслик. –Т.: Тдиу, 2009. 439

Қимматли қоғозларнинг турлари





Улушли қимматли қоғозлар


Қимматли қоғозларнинг ҳосилалари




Депозит сертификатлари


Варрант





* Чизма муаллиф томонидан тайёрланган.

Бундан ташқарии қимматли қоғозларнинг амал қилиш муддати бўйича таснифлаш мумкин. Буни қуйидаги чизмада кўриш мумкин.

Юқоридагилардан кўриниб турибдики, қимматли қоғозлар амал қилиш муддати, мулкка муносабати асосида бўлиниб кетмоқда.
Агар биз Ўзбекистон Республикаси «Қимматли қоғозлар бозори тўғрисида»ги Қонунни таҳлил этсак, у қонунда қимматли қоғозларга қуйидагича таъриф берилади.

2. 
   чизма
   

Хазина мажбуриятлари

Хазина мажбурият- лари

Хазина мажбуриятлари

Барча турдаги облигациялар

Акция

Барча турдаги облигациялар

Барча турдаги облигациялар
Қимматли қоғозларнинг муддатлари бўйича таснифи*

Муддат- сиз


Қисқа муддатли 1 йилгача


Ўрта муддатли 1 йилдан
5 йилгача

*Чизма муаллиф томонидан тайёрланган.

Қимматли қоғозлар – бу уларни чиқарган шахс билан уларнинг эгаси ўртасидаги мулкий ҳуқуқларни ёки заём муносабатларини тасдиқловчи, дивидент ёки фоизлар кўринишида даромад тўлашни ҳамда Ушбу ҳужжатларни бошқа шахсларга бериш имкониятини назарда тутувчи пул хужжатларидир. Демак қимматли қоғозларни ҳаракат шакли бўйича тавсифлаш мумкин. Биз бу таснифлашни қуйидаги чизма кўринишида ёритиб беришга ҳаракат қиламиз.

3. 
   чизма
   

О блигациялар

Акциялар
Қимматли қоғозларнинг ҳаракати бўйича тасниф*




Қимматли қоғозларнинг ҳосилалари

Вексель

Депозит сертификатлари
*Чизма муаллиф томонидан тайёрланган.
Юқоридаги чизмадан кўриниб турибдики, қимматли қоғозлар ўзларининг муомалада бўлиши шаклига асосан номи ёзилган ва эгасига тақдим этилувчи турларга ажратилади.
Шуни алохида таъкидлаш лозимки, қимматли қоғозлар пулдан фарқли ўз хусусиятларига эга. Бу хусусиятлар қуйидагилар:

1. 
   Ликвидлик (самарадорлик);
   
2. 
   Фойдалилик;
   
3. 
   Ишончлилик даражаси;
   
4. 
   Капитални ошириш манбаи;
   
5. 
   Риск (хатар, қалтислик)
   

Биз қуйида уни бу ҳусусиятларини ҳар бир қимматли қоғозларнинг таҳлилида ёритамиз.