|
TAYYORLADI: MAHMUDOVA SABOXON MELIQO’ZIYEVA BARNOXON RAQAMLI XAVFSIZLIK MASALALARI VA UNI TA’MINLASH YO’LLARI
REJA:
1. RAQAMLI XAVFSIZLIK
2. RAQAMLI XAVFSIZLIK ZARURIYATI
3. O’ZBEKISTONDA RAQAMLI XAVFSIZLIK
axborot – manbalari va taqdim etilish shaklidan qat’i nazar shaxslar, predmetlar, faktlar, voqealar, hodisalar va jarayonlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar. RAQAMLI axborot – ELEKTRON SHAKLDAGI HAR QANDAY AXBOROT. axborot XAVFSIZLIGI – axborot borasidagi xavfsizlikka tahdidlarning oldini olish va ularning oqibatlarini bartaraf etish chora tadbirlari RAQAMLI XAVFSIZLIK Kiberxavfsizlik bu - Internet va kompyuterlardan foydalanish va xavfsizlik bilan bog'liq. Shunday qilib siz akademik ta'rifga murojaat qilmagan holda, kiberxavfsizlikni sizning Internet faoliyati va ma'lumotlaringizni kiber o'g'rilaridan himoya qilish deb tushuntirishingiz mumkin. Kiberxavfsizlik bu - Internet va kompyuterlardan foydalanish va xavfsizlik bilan bog'liq. Shunday qilib siz akademik ta'rifga murojaat qilmagan holda, kiberxavfsizlikni sizning Internet faoliyati va ma'lumotlaringizni kiber o'g'rilaridan himoya qilish deb tushuntirishingiz mumkin. Kasbiy jihatdan esa kompyuter xavfsizligi - kompyuterlar, mobil qurilmalar, serverlar, elektron tizimlar, tarmoqlar va ma'lumotlarni xavfli hujumlardan himoya qilishni o'z ichiga oladi. Kasbiy jihatdan esa kompyuter xavfsizligi - kompyuterlar, mobil qurilmalar, serverlar, elektron tizimlar, tarmoqlar va ma'lumotlarni xavfli hujumlardan himoya qilishni o'z ichiga oladi.
Siz axborot texnologiyalari xavfsizligi yoki elektron axborot xavfsizligi degan atamalarni eshitasiz. Ikkalasi ham bir xil narsani anglatadi.
Siz, kiberxavfsizlikni qo'llashingiz mumkin bo'lgan kontekstlarning kengligi tufayli kiber-xavfsizlikni quyidagi toifalarga bo’lishingiz mumkin: Siz, kiberxavfsizlikni qo'llashingiz mumkin bo'lgan kontekstlarning kengligi tufayli kiber-xavfsizlikni quyidagi toifalarga bo’lishingiz mumkin:
Tarmoq xavfsizligi
Dastur xavfsizligi
Ma'lumot xavfsizligi
Tarmoq xavfsizligi - bu sizning kompyuterlaringizni tajovuzkorlardan va zararli dasturlardan himoya qilishni o'z ichiga oladi.
Dastur xavfsizligi - dasturiy ta'minot va qurilmalarni kiber-tahdidlardan himoya qilishga qaratilgan.
Ma'lumot xavfsizligi - bu ma'lumotlarni saqlash yoki uzatish paytida butunlik va maxfiylikni himoya qilishni o'z ichiga oladi
RAQAMLI XAVFSIZLIK ZARURIYATI
Kiberjinoyatchilik tushunchasi axborot-kommunikatsiya texnologiyalari vositalaridan foydalangan holda, virtual tarmoqda dahshat solish, virus va boshqa zararli dasturlar, qonunga zid axborotlar tayyorlash va tarqatish, electron xatlarni ommaviy taratish (spam), hakkerlik hujumi, veb – saytlarga noqonuniy kirish, firibgarlik ma’lumotlar butunligi va mualliflik huquqini buzish, kredit kartochkalar raqami hamda bank rekvizitlarini o’g’irlash (fishing va farming) va boshqa turli huquqbuzarliklar bilan izohlanadi.
Ekspertlarning xulosasiga ko’ra, bu rivojlanayotgan davlatlarning taraqqiyotiga ko’maklashish, umuminsoniy demokratik tamoyillarni qaror toptirish niqobi ostida fuqarolar ongiga ta’sir o’tkazish, ularni turli yo’llar bilan o’z maqsadlari sari bo’ysundirish orqali amalga oshirilmoqda. Ekspertlarning xulosasiga ko’ra, bu rivojlanayotgan davlatlarning taraqqiyotiga ko’maklashish, umuminsoniy demokratik tamoyillarni qaror toptirish niqobi ostida fuqarolar ongiga ta’sir o’tkazish, ularni turli yo’llar bilan o’z maqsadlari sari bo’ysundirish orqali amalga oshirilmoqda. 2021-yilda Toshkentda O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Strategik va Mintaqalararo Tadqiqotlar Instituti tomonidan O‘zbekiston Axborot Texnologiyalari va Kommunikatsiyalarini Rivojlantirish Vazirligi va MDH Ijroiya Qo‘mitasi ko‘magida "Axborot Xavfsizligini Ta’minlash Masalalari" bo‘yicha xalqaro MDH Ekspert Forumi bo‘lib o‘tdi. O’ZBEKISTONDA RAQAMLI XAVFSIZLIK 2020 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan "Raqamli O‘zbekiston – 2030" strategiyasi tasdiqlandi va izchil amalga oshirilmoqda. Hujjatga muvofiq telekommunikatsiya, kommunal xizmatlar, iqtisodiyotning real sektori, sog‘liqni saqlash, davlat kadastri va boshqalarga raqamli texnologiyalarni joriy qilish bilan bog‘liq uzoq muddatli masalalarning keng doirasi hal qilinmoqda. 2020 yilda O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni bilan "Raqamli O‘zbekiston – 2030" strategiyasi tasdiqlandi va izchil amalga oshirilmoqda. Hujjatga muvofiq telekommunikatsiya, kommunal xizmatlar, iqtisodiyotning real sektori, sog‘liqni saqlash, davlat kadastri va boshqalarga raqamli texnologiyalarni joriy qilish bilan bog‘liq uzoq muddatli masalalarning keng doirasi hal qilinmoqda.
Do'stlaringiz bilan baham: |
