O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI RAQAMLI TEXNOLOGIYALARI VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
Telekommunikatsiya texnologiyalari fakulteti
415-20 guruh talabasining
Mustaqil ishi “O’rnatilgan tizimlar”fanidan
Mavzu: Xotiraga bevosita ega bo‘lishning apparat vositalari
Bajardi:Noriyev S
Tekshirdi: Xasanov U.
Toshkent 2023
Reja:
DMA apparati haqida tushuncha
DMA apparati operatsiyasi kiritish -chiqarish qurilmasidir
Xulosa.
Foydalanilgan adabiyotlar.
DMA apparati haqida tushuncha
Xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirish (DMA) kontrolleri xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirishning apparat vositasidir. DMA - bu qurilmalarga protsessor aralashuvisiz to'g'ridan-to'g'ri va xotiradan ma'lumotlarni uzatish imkonini beruvchi usul. Bu DMA operatsiyasi amalga oshirilayotganda protsessorni boshqa vazifalarni bajarish uchun bo'shatish orqali kompyuterning ish faoliyatini yaxshilaydi. DMA tekshirgichi protsessordan tizim shinasini boshqarishni so'rash orqali qurilma va xotira o'rtasida ma'lumotlar uzatishni boshqaradi. Avtobus berilgandan so'ng, DMA boshqaruvchisi ma'lumotlarni to'g'ridan-to'g'ri xotiraga yoki xotiradan uzatadi, bunda protsessor har bir uzatishga aralashmaydi. Ushbu jarayon qattiq diskdan o'qish yoki qattiq disklarga yozish, ovoz kartalari yoki tarmoq kontrollerlari kabi tashqi qurilmalarga yoki undan ma'lumotlarni uzatish va xotira bloklarini nusxalash kabi vazifalar uchun ishlatiladi.To'g'ridan-to'g'ri xotiraga kirish (DMA) - bu protsessorning (CPU) bevosita ishtirokisiz ma'lumotlarni bir xotira joyidan boshqasiga o'tkazish jarayoni . DMA-dan foydalanishning asosiy afzalligi - o'rnatilgan tizimda ma'lumotlarning yanada samarali harakatlanishi. Ishlash prinsipi: DMA ilovalarining ko'p turlari mavjud, ulardan ba'zilari juda aniq foydalanish holatlari uchun. Ushbu maqolada biz ishlashning umumiy tamoyillariga e'tibor qaratamiz . 1-rasmda quyida ko'rsatilgan oddiy tizimdan boshlaylik. 1-rasm Soddalashtirilgan DMA blok diagrammasi Xotiraga to'g'ridan-to'g'ri kirish uchun operatsiyalarni bajaradigan funktsional birlik DMA kontrolleri deb ataladi . Soddalashtirilgan blok diagrammasida (1-rasm) bizda protsessor, operativ xotira, periferik birlik va DMA kontrolleri mavjud. Periferik birlikdan tashqari hammasi bitta avtobusga ulangan . Protsessor va DMA tekshiruvi uzatishni boshlash imkoniyatiga ega bo'lishi kerak, chunki ular asosiy interfeyslarga ega . Maqsad mustaqil ravishda ishlaydigan DMA-ga ega bo'lish bo'lsa-da, protsessor uzatishni amalga oshirish uchun DMA kontrollerini sozlashi kerak. DMA tekshirgichi ma'lum DMA-qobiliyatli periferik birlikka bag'ishlangan bo'lishi mumkin (1-rasmda ko'rsatilganidek) yoki xotira xaritasidagi har xil turdagi tashqi qurilmalarga kirishga qodir bo'lgan umumiy DMA bo'lishi mumkin.
Xotiraga bevosita ega bo'lish (XBEB-Xotiraga bevosita ega bo'lish, PDP- Pryamoy dostup k pamyati , DMA- Direct Memory Access ) - bu ish tartibi tizimli shina orqali axborot almashinuvi protsessor ishtirokisiz kichadi. Xizmat ko'rsatilishi zarur bo'lgan tashqi qurilma protsessorga signal berib, xotiraga bevosita ega bo'lish (XBEB) ish tartibi zarurligini so'raydi, bunga javoban protsessor shu vaqtda bajarayotgan buyrug'ini tugatadi va barcha shinalardan uzilib , so'ragan qurilmaga XBEB ish tartibida axborot almashuvini boshlash mumkinligi haqida xabar beradi. XBEB operatsiyasi kiritish/chiqarish qurilmasidan xotiraga axborotni uzatishdan yoki xotiradan kiritish/chiqarish qurilmasiga axborotni uzatishdan
Xulosa: Кompyuterda, dasturiy va apparat ta’minot, doimo uzilmas aloqada va uzluksiz bog’lanishda ishlaydi. Biz bu ikki kategoriyani alohida ko’rib chiqayotganimizga qaramasdan, ular orasida dialektik aloqa mavjudligi va ularni alohida ko’rib chiqish shartli ekanlgini esdan chiqarmaslik kerak. Dasturlar orasida xuddi kompyuterning fizik qismlari orasidagi kabi o’zaro aloqa mavjud. Aksariyat ko’pgina dasturlar, quyiroq darajadagi boshqa dasturlarga tayanib ishlaydi. Bunday bog’lanish dasturlararo interfeys deyiladi. Bunday muloqotning mavjudligi texnik shartlar va o’zaro aloqa qoidalariga asoslangan bo’lsa ham, amalda u dasturiy ta’minotni o’zaro aloqada bo’lgan bir nechta darajalarga taqsimlash bilan ta’minlanadi. Dastur ta’minoti sathlari piramida tuzilishiga egadir. Har bir keyingi sath oldingi sathlar dasturiy ta’minotiga tayanadi. Bunday ajratish, hisoblash tizimining dasturlarni o’rnatishdan boshlab, to amalda ekspluatasiya qilish va texnik xizmat ko’rsatishgacha bo’lgan ish faoliyatining hamma bosqichlari uchun qulaydir. Shunga alohida etibor berish kerakki, har bir yuqoridagi sath butun tizimning funksionalligini oshiradi. Masalan, asos dasturiy ta’minoti 7 sathiga ega bo’lgan hisoblash tizimi ko’p funksiyalarni bajara olmaydi, ammo u tizimli dasturiy ta’minotni o’rnatishga imkon beradi, ya’ni sharoit yaratadi.Amaliy dasturiy ta`minot orqali ko`plab dasturlarni ishlatish orqali apparat qism bilan ham aloqa o`rnatish mumkin hususan deep program language orqali ham ishlasa bo`ladi .
Foydalanilgan adabiyotlar:
https://stampsound.com
Abdurahmonov.R.P., Aliyev H.U. O’rnatilgan tizimlar va ularning dasturiy ta’minoti. O’quv- uslubiy majmua. 2016
Мушкаев С. Оценка производительности корреляционных мер сходства в задачах полного поиска движения на процессоре NM6403. – Сборник докладов научно-технической конференции «Молодежь в науке»
