Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Protsessor inglizchada „Process“ soʻzidan kelib chiqqan boʻlib, „jarayon“ — jarayonni amalga oshiruvchi, boshqaruvchi maʼnolarini bildiradi. Kompyuter Protsessori asosan kompyuterda boʻladigan jarayonlarni amalga oshirish va boshqarish vazifalarini bajaradi. Asosiy oʻlchov birligi chastota hisoblanadi. Protsessor chastotasi uning maʼlum vaqt ichida nechta amalni bajara olishini ifodalaydi. Protsessor (lot. processus — surilish) — elektron mashinaning dastur (programma) da koʻzda tutilgan amallar; informatsiyani oʻzgartirish, barcha hisoblash jarayonlarini, xisoblash mashinasidagi boshqa qurilmalarning ishini boshqarib turish uchun moʻljallangan markaziy qurilmasi. Asosiy qismlari: arifmetikmantiqiy qurilma va boshqarish qurilmasi. Arifmetikmantiqiy qurilmada axborot arifmetika va mantiq jihatidan qayta ishlanadi. Boshqarish qurilmasi xotiradagi axborotlarni chiqarish tartibini belgilaydi, boshqaruvchi signallarni ishlab chiqadi, mashinadagi qurilmalarning ishini uygʻunlashtiradi, dasturni uzish signallarini qayta ishlaydi, xotiradagi axborotlarni muhofazalaydi, P. ishini nazorat qiladi. P. da bulardan tashqari, oʻta tezkor xotira qurilmasi va tashkiliy bloklar ham bor
160	2		Protsessor tarixi Birinchi marta AMD protsessorlari 1974 yilda bozorda Intel tomonidan 8080 rusumidagi birinchi modellari taqdimotidan so'ng paydo bo'ldi va ularning birinchi klonlari bo'ldi. Biroq, kelgusi yilda o'z-o'zidan ishlab chiqarilgan am2900 modeli taqdim etildi, bu mikroprotsessor to'plami bo'lib, u nafaqat kompaniyaning o'zi, balki Motorola, Tomson, Semiconductor va boshqalar tomonidan ishlab chiqarila boshlandi. Shuni ta'kidlash kerakki, Sovet MT1804 mikro-treneri ham ushbu to'plam asosida ishlab chiqarilgan. AMD Am29000 protsessorlari Keyingi avlod - Am29000 - to'plamning barcha tarkibiy qismlarini bitta qurilmaga birlashtirgan to'liq protsessorlar. Ular RISC arxitekturasiga asoslangan 32-bitli protsessor bo'lib, 8 KB kesh bilan ta'minlandi. Chiqarish 1987 yilda boshlangan va 1995 yilda tugagan