Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Quyi darajadagi dasturlash tillari kompyuter qurilmalari bilan bevosita bogdiq bodib, buyruqlar maxsus raqam (kod)lar yordamida yoziladi. Bu kabi buyruqlardan tashkil topgan dasturlar katta hajmli bodib, ularni tahrir qilish ancha mushkul ish hisoblanadi. Dastur tuzishni osonlashtirish maqsadida inson tiliga yaqin bo'lgan buyruqlar tizimini qo'hash masalasi qo'yildi va hal etildi. Bu kabi dasturlash tillari o‘rta darajadagi dasturlash tillari (ba’zan assemblerlar) deb yuritila bosh­ landi. Yuqori darajali dasturlash tillaridagi ko'rsatmalar inson tiliga yaqin bo'lgan so'zlar majmuidan iborat. Ular yordamida amallarni bajarish quyi darajadagi tillardan ко ha yengil bo'lib, dasturchidan deyarli adreslar va qurilmalar bilan bevosita bog'liq axborotlarni bilish talab etilmaydi. Keyingi yillarda juda ko'p yuqori darajadagi dasturlash tillari ishlab chiqarilgan bo'lib, ular qatoriga Pascal, Ada, RABAT, C++, Delphi, Visual Basic Application kabi tillarni qo'shish mumkin. Hozirgi kunda ishlab chiqilayotgan dasturlash tillari biror yo'nalishdagi masalalarni hal qilishga mo'ljallangan bo'lib, ularni obyektga yo‘naltirilgan dasturlash tillari deb atashadi.
148	1		Yuqori darajadagi dasturlash tillari; Hozirgi kunda bunday dasturlash tillariga ko'plab misollar keltirishimiz mumkin. Ada, BASlC, FORTRAN, COBOL, Pascal, С, С++, С#, Java, Python, Visual Basic v boshqa tillar shular jumlasidandir.  Endi, Ushbu dasturlash tillariga qisqacha izoh berib o'tamiz: ADA. 1970-yillarda asosan Amerika Qo'shma Shtatlarining mudofa vazirligi tomonidan qo'llaniladigan dasturlar uchun yaratilgan dasturlash tili hisoblanadi. Til nufuzli tarixiy shaxs grafinya Ada Lavlasning nomi berilgan. BASIC. 1960 yillarning boshlarida yangi boshlovchilar o'rganishi uchun juda oson dasturlash tili hisoblanib, universal ramziy kodlash tizimi (Beginners Allpurpose Symbolic Instruction Code) hisoblanadi.  FORTRAN. Matematik hisob-kitoblar uchun 1950-yillarda ishlab chiqilgan Formulali tarjimon (FORmula TRANslator) birinchi yuqori darajadagi dasturlash tili hisoblangan. PASCAL. Bu dasturlash tili 1970 yilda yaratilgan va dastlab dasturlashni o'rgatish uchun mo'ljallangan. Ushbu til matematik, fizik va faylasuf Blez Paskal nomi bilan atalgan.