Raqamli texnologiyalar fakulteti Amaliy matematika yo’nalishi 3-kurs talabalariga 5-semestr uchun Tizimli dasturlash

Integrallashgan programmalash tizimlari.  Hozirgi paytda programmalash tizimlari asosan integrallashgan  (birlashgan) shaklda tashkil qilinadi. Bunday tizimlarni Turbo Tizimlar ham deyiladi. Aytib o’tish joyizki SHEHM turbo rejimi va turbo tizim tushunchalari bir –biridan katta farq qiladi.  SHEHM turbo rejimi uning oddiy rejimidan farq qiladi. Bu farq takt  chastotasi bilan bog’liq.(takt:prosessorning har bir komandasi bitta yoki bir nechta takt mobaynida bajariladi). Yani Turbo rejimida takt chastotasi (M Hz,G Hz) ancha ko’tariladi.  Turbotizim - integrallashgan tizim bo’lib  programmani tayyorlash,  taxlash va natija olish uchun tahrirlovchi,translyator, aloqalarni tashkil qiluvchi modul cheklovchi va yordamchi qism sistemalar yagona kompleks(majmua)  sifatida tashkil qilingan. Tizim bilan ish menyu-muloqat shaklida olib boriladi. Turbo tizimlar 150-350 kb qo’shimcha xotirani talab qiladi. Turbo tizimlardan Turbo Pascal, Turbo Ci, Turbo assemblerni keltirish mumkin. Turbo tizimlar asosida yangi programmalash muhitlari(visual, obektga mo’ljallangan,  case-texnologyalar) ishlab chiqilgan.
66	2		Trasliyator turlari va strukturasi Translyator — 1) translyatsiya jarayonini amalga oshirishda foydalaniladigan apparatlar, jihozlar, koʻchma texnika vositalari majmui; 2) informatika (axborotshunoslik)da — algoritm bayonini bir programmalash tilidan ikkinchisiga, xususan, mashina tilita avtomatik tarzda oʻtkazish uchun moʻljallangan EHM (kompyuter) dasturi (kompilyator). Programmalashni avtomatlashtirish uchun qoʻllanadi. Translyatorlarning yana bir turi assembler yoki zagruzchik (yuklovchi) deyiladi. Ularning kirish tipi mashina yoki mashinaga mo’ljallangan tiplar geruhiga kiradi. Bu tillar yordamida programma tuzishda katta tezkorlikka (programmani mashinada bajarish nuqtai nazardan) erishiladi , ammo programmani loyihalash (ishlab chiqish) murakkablashadi, chunki biz programmani har bir kichik detalini asoslashimiz kerak.
67	2		Trasliyatsiyalash texnikasi. Sxema va bosqichlari.