Raqamli texnikaga kirish va avtomatika asoslari

11.6-rasm. Rostlovchi ta’sirlarni asosiy turlarining diagrammalari: a- uzluksiz; b, v-uzlukli; g- releli

signal shakllanayotgan paytda rostlovchi signalning qiymatiga proporsional bo‘ladi . Ikkinchi holda barcha impulslar bir xil miqdor Z=f(t) ga ega bo‘ladi va teng vaqt intervallari t₁=t₂=t dan keyin takrorlanadi, lekin ularning davomiyligi t turlicha bo‘ladi; shunda impulslarning davomiyligi rostlovchi ta’sir shakllanayotgan paytda rostlash signalining qiymatiga bog‘lik bo‘ladi. Rostlovchi ta’sir rostlagich rostlovchi organga mos tanaffuslar bilan uzatiladi, shuning uchun rostlovchi organ xam o‘z vaziyatini tanaffuslar bilan o‘zgartiradi.

Amalda releli rostlash tizimlari ham keng ko‘lamda ishlatilmoqda. Releli rostlashning ishlash prinsipini ikki vaziyatli rostlaydigan rostlagichni ishlash misolida ko‘rib chiqamiz (11.6-rasm, g). Ikki vaziyatli rostlash rostlagichlariga faqat ikkita (birinchisi - rostlanuvchi miqdorining og‘ishi belgilangan musbat chegara +u dan o‘tgach, ikkinchisi - og‘ish ishorasini o‘zgartirib, manfiy chegara -u ga yetganda) turg‘un vaziyatlarga ega bo‘lgan rostlagich kiradi. Ikkala vaziyatda rostlovchi ta’sir absolyut rostlagich orqali rostlovchi organni og‘ishining absolyut qiymati doim kamaya boradigan qilib pog‘onasimon siljishga majbur etadi. Agar og‘ish qiymati u yo‘l qo‘yiladigan musbat +u (nuqta I) ga erishsa, rele ishga tushadi va ob’ektga rostlagich hamda rostlovchi organ orqali rostlovchi organ Z o‘z ta’sirini ko‘rsata boshlaydi. Bu ta’sir rostlovchi ta’sirning musbat qiymati+Z ga ishorasi jihatdan teskari, lekin qiymati jihatdan teng. Rostlanuvchi miqdorning og‘ishi ma’lum vaqt o‘tgandan keyin kamayadi. Og‘ish u nuqta 2 ga yetgach, og‘ishning yo‘l qo‘yiladigan manfiy miqdori - u ga teng bo‘ladi, rele ishga tushadi va rostlovchi ta’sir Z o‘z ishorasini qarama-qarshiga o‘zgartiradi va hokazo.
Releli rostlagich boshqa rostlagichlarga nisbatan oddiy tuzilgan, arzon va g‘alayonlovchi ta’sirlarga katta sezgirlik talab etiladigan qishloq xo‘jalik ob’ektlarida keng ko‘lamda ishlatilmoqda.