Raqamli sxematexnika

Raqamli elektron hisoblash mashinalarining strukturaviy sxemasi

• Hisoblash mashinalarining tavsifnomalari va vazifalarining turli- tumanligi, takomillashish darajasining yuqori sur’ati, ular avlodining tez almashinuvi EHM strukturaviy sxemalarining xilma-xilligiga olib keldi.
• Raqamli EHMning ishlash tamoyilini universal hisoblash mashinasining sxemasiga qo`llagan holda ko‘rib chiqamiz. Unda 7 ta funksional bloklarni ajratib ko‘rsatish mumkin (2.1- rasm).

Arifmetik qurilma (AQ) — ikkilik hisoblash sanoq sistemasining sonlari bilan arifmetik operatsiyalarni bajarish uchun mo’ljallangan. U cheklangan mantiqiy operatsiyalarni (tenglash, inkor etish, inversiya, dizyunksiya. konyunksiya va boshqa) bajarishi mumkin.

• Arifmetik qurilma (AQ) — ikkilik hisoblash sanoq sistemasining sonlari bilan arifmetik operatsiyalarni bajarish uchun mo’ljallangan. U cheklangan mantiqiy operatsiyalarni (tenglash, inkor etish, inversiya, dizyunksiya. konyunksiya va boshqa) bajarishi mumkin.
• Operativ xotira qurilmasi (OXQ) - masala yechimining, avvaldan belgilangan u yoki bu bosqichda, hisoblashlarni amalga oshirish uchun kerakli bo‘lgan, uncha katta boMmagan ma’lumotlai hajmini saqlash imkonini beradi. OXQ dan ma’lumotni tanlash, uni AQ ga uzatish tezligi, AQ dagi arifmetik va mantiqiy operatsiyalarning bajarilish tezligiga mos keladi.
• Tashqi xotira qurilmasi (TXQ) — masalani yechish uchun kerak bo‘lgan asosiy ma’lumot va ishlatiladigan standart dasturlarni saqlash va bir joydan ikkinchi joyga olib o‘tish uchun kerak. TXQ dan ma’lumotni tanlash tezligi, OXQ dan ma’lumotni tanlash tezligiga qaraganda bir necha barobar kam.
• Boshqaruv qurilmasi (BQ) — odatda. THQ ga yozilgan dasturga mos ayrim blok- larning ish mazmuni va tartibini belgilaydi.
• Boshqaruv pulti (BP) — operatorning buyruq informatsiyasini mashinaga qo‘lda kiritish uchun mo’ljallangan (bular «Пуск» «запись программ» buyruq informatsiyalari).
• Informatsiyalarni kiritish qurilmasi (KQ) — TXQ ga dastur va boshqa ma’lumotlarni yozish uchun mo'ljallangan. Informatsiya aloqa kanallari orqali, uzluksiz signallar ko'rinishida uzatilishi mumkin. Bunday informatsiyani KQ kodlaydi, ya’ni diskret signallarga (ikkilik sanoq sistemasining sonlariga) aylantiradi.
• Ma’lumotlarni chiqarish va aks ettirish qurilmasi (ChAQ) - yechimlarni harf-sonli matnlar yoki ekrandagi grafik qurilmalur ko'rinishida berish uchun mo'ljallangan.