Raqamli qurilmalarni virtual oraliqda loyihalash

 
 
 
 
 
 
 
Ichki holatlar to’plami 
Kiruvchi ta’sir 
Chiquvchi ta’sir 

---

13 
 
Mantiqiy qurilmalar asosida loyihalash 
Mantiqiy model mantiq algebra nazariya asoslariga tayanadi. U nisbatan past 
tezlikka ega bo’lgan raqamli qurilmalarni ishini yetarlicha aniq ifodalaydi va 20% 
ga yaqin qurilmalarni ishlab chiqishda to’g’ri keladi. Kechikish holatlarining 
aniqlash hisobi ikkinchi modelda ishlaydi va o’tish jarayonlari raqobatlashayotgan 
jarayonlarini ifodalash uchun zarur va aniqmas ishlashlarni, raqamli qurilma ishiga 
mos kelmaydigan signallar kombinatsiyasi paydo bo’lishi holatlarini oldini oladi. 
Uchinchi modelni murakkab sxemalarni hisoblashda qo’llash zarur bo’lib, bunda 
bitta elementni chiqishiga boshqa ko’plab elementlar kirishlari ulanadi, 
ishlatilayotgan quvvat, tok, 0 va 1 mantiqiy sathlar, aloqa tarmog’idagi signallarni 
uzatish ishlari o’ziga xosligini hisobga olgan holda tahlil etiladi. 
Mantiqiy (raqamli) qurilmalar turli xususiyatlar bo’yicha sinflanadi.
Axborotni kiritish-chiqarish xususiyati bo’yicha: ketma-ket, parallel va 
ketma-ket-parallel (aralash). 
Ketma-ket qurilmada kiruvchi va chiquvchi simvollar kirishga berilishi va 
ularning bir vaqtda bajarilmasligi, ya’ni ketma-ket, bir razryaddan so’ng keying 
razryadning bajarilishi asosida amalga oshiriladi. 
Parallel qurilmalarda barcha kiruvchi o’zgaruvchilar kirishiga uzatiladi, 
bunda barcha chiquvchi razryad o’zgaruvchilar razryadlari bir vaqtda olinadi. 
Kirish va chiqishlar soni kiruvchi va chiquvchi so’zlar razryadlari orqali 
aniqlanadi. 
Ketma-ket-parallel qurilmalarda kiruvchi va chiquvchi o’zgaruvchilar turli 
shaklda taqdim etilishi mumkin. Kirishga ketma-ket ko’rinishda tushadi, 
chiqishdan esa parallel ko’rinishda olinadi, yoki aksincha. 
Mantiqiy qurilmalar ishlash usuli bo’yicha ikki sinfga bo‘linadi: kombinatsion 
va ketma-ket. 

---

14 
Kombinatsion qurilmalarda (xotirasiz avtomatlarda) chiquvchi so‘z faqat joriy 
lahzada faoliyat ko‘rsatayotgan kiruvchi simvollar kombinatsiyasiga bog‘liq va 
kiruvchi signallaming oldingi holat- lariga bogdiq emas. 
Ketma-ket qurilmalarda (xotirali avtomatlarda) chiquvchi so‘z nafaqat joriy 
vaqt lahzasidagi joriy so'zdan,balki oldingi ichki holatga, ya’ni kelib tushgan 
kiruvchi signallar ketma-ketligiga ham bog‘liqdir. Ketma-ket qurilmalar, 
qurilmaning oldingi ishlashi to‘g‘risidagi ma’lumotlarni saqlaydi, ya’ni xotiraga 
egadir. 
Xotira hajmi bo‘yicha raqamli qurilmalar quyidagi turlarga bo’linadi: 
-xotirasiz (kombinatsion qurilma) 
-chekli xotirali; 
-cheksiz xotirali; 
Ideallashtirilgan avtomatlarga cheksiz xotirali qurilmalar kiradi. Bunday 
avtomatlar mavjud emas. Lekin bu model katta xotira va masala shartlari bo‘yicha 
xotira kattaligi va to‘lib qolishi mumkin emas bo‘lgan hollarda raqamli qurilma 
ishini tahlil etish va hisoblashlarini sezilarli darajada soddalashtirish uchun 
qulaydir. 
Chiquvchi signalni shakllantirish usuli bo‘yicha Mur va Mill avtomatlari bilan 
farqlanadi. 
Mur avtomatlarida chiquvchi Y signal kiruvchi X so‘zga bog‘liq emas, balki 
joriy vaqt lahzasidagi ichki U holatga bog'liq: 
𝑈(𝑡 + 1) = 𝐹(𝑈(𝑡), 𝑋(𝑡));
𝑌(𝑡) = ψU(t).
Mili avtomatlarida chiquvchi Y signal, ham ichki holat U, ham kiruvchi X so’z 
bilan aniqlanadi: 
𝑈(𝑡 + 1) = 𝐹(𝑈(𝑡), 𝑋(𝑡));
𝑌(𝑡) = ψU(t), X(t).