Raqamli iqtisodiyotning iqtisodiyotga ta’siri, muammolar va yechimlar Yusupxodjayeva Gulchexra Baxadirxodjayevna, assistant Ismoilov Muydinjon Xasanon o‘gli student Toshkent avtomobil yo‘llarini loyihalash

uy-xo’jaligi tomonidan ishlab chiqarilgan mahsulotlar. Foydalanish bepul bo’lgan mahsulotlar, biroq foyda olishga imkoniyat bot (Linux, Wikipediya). Bepul bo’lganligi uchun YAIM ga qo’shilmaydi.

Narx va miqdorlar. Mahsulotlar yagona (unique) bo’lgani bois, narxlarning taqqoslanishi murakkabligi.

Ishlab chiqarish paradoksi. Texnologik rivojlanish va ishchi kuchining malakasi keskin sur’atda oshgan bir vaqtda, ishlab chiqarish samaradorligi bir muddat pasayadi.

Vositachilik xizmatlarining yangi turlari. Ijara xizmatlarining yangi turlari (AirBnb), tashish xizmatining yangi turlari (Uberpop, TaskRabbit), tarqatish va moliyaviy xizmatlarning yangi turlari (e-Bay, P2P lending).

Ishlab chiqaruvchi iste’molchilar. Iste’molchilarning o’z ehtiyojlari uchun yaratadigan mahsulot turlari.

Iste’molchilar investitsiyalari. Agar biz mashina sotib olib, uni taksi sifatida ishlatib daromad ko’radigan bo’lsak, unda ushbu mashina tovarmi yoki investitsiya? Mahsulot tovarlarini investitsiya sifatida o’rganish YAIMga ta’sir qilmaydi, biroq kapital va samaradorlik ko’rsatkichlariga ta’sir qiladi.

Bepul iste’mol mahsulotlari. Brend hisobiga narxi baland mahsulotlarga nisbatan joriy moliyaviy tizimning samarasizligi.

Respublikada raqamli iqtisodiyotni rivojlantirishning ilk pallasida, moddiy, ma’naviy, dasturiy, texnik va ijtimoiy zahiralar cheklanganligi sababli, sa’yiharakatlarni qaysi yo’nalishga qaratish zarurligi haqida qaror qabul qilish zarur bo’lishi ehtimoli juda katta, ya’ni, oldimizda ikki yo’l turibdi: ularning biri texnologiyalarni ijtimoiy moslashtirish bilan shug’ullanish, ikkinchisi esa mahalliy texnologik asoslarni raqamli iqtisodiyot vositasida rivojlantirish yo’li. Bizning fikrimizcha esa, raqamli iqtisodiyot va 4.0 Industriyaning O’zbekistonda korporativ miqyosdagi joriy qilinish yo’nalishlariga takliflar sifatida quyidagi sohalarni ko’rsatishimiz mumkin:

• 
  Professional hizmatlar – on-demand professional services – buxgalter hizmatlari, dizaynar hizmatlari, maslahatchilar, tarjimonlar va boshqalar.
  
• 
  Online bank hizmatlari (Banking).
  
• 
  Blokcheyn vositasidagi soliq va soliqqa tortish hizmatlari.
  
• 
  Jamoaviy moliyalashtish – collaborative finance – kraudfonding (crowdfunding), o’zaro kreditlash (peer-to-peer lending).
  
• 
  Moliya bozori operatsiyalari va elektron tijorat.
  
• 
  Ko’chmas mulk savdosida tenderlar.
  
• 
  Ichki va tashqi halqaro turizm sohalari.
  
• 
  Korporativ va shaxsiy transport hizmatlari.
  
• 
  Uyda ko’rsatiladigan hizmatlar – on-demand household services.
  
• 
  Uy-joydan birgalikda foydalanish – (peer-to-peer accommodation).
  
• 
  Transportdan birgalikda foydalanish – (peer-to-peer transportation). 3D-printerlarni barcha sohalarga joriy qilish.
  
• 
  Ta’lim sohasida ommaviy ochiq online hizmatarni (MOOC – massive open online cources) joriy qilish.
  

Raqamli iqtisodning yana boshqa bir hizmatlari, shu jumladan, big data, sun’iy intellect, mashina vositasida ta’lim berish, kraudsorsing, kraudfunding, blokcheyn va bulutli texnologiyalar ham kelajak iqtisodiyotida va korporativ boshqaruvda hal qiluvchi ahamiyat kasb etishini hayotning rivojlanish tendentsiyalari yaqqol ko’rsatib turibdi.
Xulosa o’rnida shuni aytish mumkinki raqamli iqtisodiyot nafaqat mamlakat iqtisodiyotining rivojlanishi balki, uning jahon hamjamiyatidagi o’rnini yanada mustahkamlashga olib keladi. Yurtimizda raqamli iqtisodiyotni bosqichma-bosqich ammo tez fursat ichida rivojlantirish bu aholiga, tadbirkorlar va boshqa barcha soha vakillariga qulaylik va albatta osonlik yaratadi.
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati:

1. 
   O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 24-yanvardagi Oliy Majlisga murojaatnomasi.
   
2. 
   Гулямов С.С. va boshqalar.Raqamli iqtisodiyotda blokcheyn texnologiyalari. Т.: “Iqtisod Molia” nashriyoti, 2019
   
3. 
   Аюпов Р.Х., Балтабаева Г.Р. Ракамли валюталар бозори: инновациялар ва ривожланиш истикболлари. –Т: “Фан ва технология” nashriyoti, 2018
   
4. 
   ЛапидусЛ.В. Цифровая экономика: управление электронным бизнесом и электронной коммерцией. –М.: ИНФРА-М, 2017.
   
5. 
   https://ru.wikipedia.org/wiki/- Vikipediadagi sahifa