Raqamli iqtisodiyotda axborotlar xavfsizligini

“Халқаро молия ва ҳисоб” илмий журнали. №1, февраль, 2021 йил. ISSN: 2181-1016 
Iqtisodiyotni raqamlashtirish sharoitida axborot xavfsizligiga tahdidlar 
sonining ortib borishi raqamli texnologiyalardan foydalanishning doimiy ravishda 
murakkablashuvi va takomillashuvi bilan bogʻliq. Soʻnggi yillarda yirik 
tashkilotlarda boʻlgani kabi kichik tashkilotlarning biznes faoliyatiga nisbatan ham 
tez-tez va jiddiy axborot xujumlari uyushtirilmoqda [3]. 
Ma’lumotlarning yoʻqotilishi koʻplab noxush oqibatlarga olib keladi: 
firibgarlik amalga oshirilgan taqdirda ishbilarmonlik obroʻsiga putur etkazilishi, 
raqobatbardoshlikning kamayishi, moliyaviy yoʻqotishlar, shuningdek, yoʻqolgan 
ma’lumotlarni qayta tiklash zarurati tufayli ishlab chiqarish va etkazib berish 
rejalarini buzilishi, xarajatlarni oshib ketishi kabi salbiy oqibatlarga olib keladi deb 
aytish mumkin. 
 
Tadqiqot metodologiyasi
Tadqiqotni olib borishda axborot-kommunikatsiya texnologiyalari asosida 
faoliyat yurtuvchi iqtisodiy sub’ektlar uchun axborot va kiberxavfsizlikning ta’siri, 
bu boradagi xorijiy va mahalliy olimlarning ishlari o’rganildi va tahlil qilindi.
Maqolada nazariy mushohada, tizimli yondashuv, kuzatish, umumlashtirish, 
tahlil, sintez kabi usullar samarali qo’llanildi, shuningdek real sektor korxonalari 
axborot va kiberxavfsizlikni ta’minlash muammolari va ularning echimlari 
borasida xulosa va takliflar shakllantirilgan. 
Tahlil va natijalar 
Raqamli iqtisodiyotning hozirgi sharoitida har bir tashkilot quyidagi 
savollarni yechgan holda, oʻzida mavjud axborot xavfsizligi darajasini muntazam 
ravishda baholab turishi kerak boʻladi [7]: 
1.
Axborotlar himoyasiga yoʻnaltirilgan moliyaviy resurslar tashkilot 
xodimlar ta’minoti va raqamli texnologiyasi oʻrtasida qanchalik samarali 
taqsimlangan? Mavjud raqamli texnologiyalar toʻgʻrisida xabardorlik darajasini 
oshirmasdan yangi xodimni ishga olish tashkilot axborot xavfsizligini oshirishning 
kam samarali usuli hisoblanadi. Shuningdek, raqamli texnologiyalar uzluksiz 
takomillashib bormoqda va bozorda raqobatbardoshlikni saqlash uchun 
ma’lumotlarni himoya qilish zamonaviy vositalari taqdim etayotgan barcha 
imkoniyatlardan foydalanish muhim ahamiyatga ega. 
2.
Axborot xavfsizligini ta’minlash boʻyicha chora-tadbirlarning ahamiyati 
toʻgʻri baholanyaptimi? Ma’lumotlarning axborot xavfsizligi darajasini aniqlash 
axborot xavfsizligini ta’minlash turli vositalarining qoʻshayotgan hissasini optimal 
baholashga yordam beradi. 
3. Tashkilotda axborotni himoya qilish tizimida zamonaviy raqamli 
texnologiyalarni joriy etish uchun sharoit yaratilganmi? Yangi texnologiyadan 
foydalanishda uni samarali qoʻllanilishi uchun avval rejalashtirilishi va shart-
sharoitlar yaratilishi zarur, bu nosozlik va xatoliklar sonini kamaytirib, 
texnologiyaning ishlash jarayonini yoʻlga qoʻyish xarajatlarini kamaytiradi.
4. Xizmat koʻrsatish yoki ishlarni bajarish zanjirida axborot xavfsizligi 
qanchalik ratsional ta’minlanadi? Tashkilot ma’lumot almashadigan koʻplab 

---