Raqamli biznes modellari

TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI

“Raqamli biznes modellari” fanidan

MUSTAQIL ISH

MAVZU:

Google biznes modelning ishlash prinspi.

Bajardi:	220-guruh talabasi Borliboyev Akbarshox
Tekshirdi:	Anarbayeva F.

SAMARQAND-2022.

Mavzu:Google biznes modelining ishlash prinspi.

Reja:
1.Googleni paydo bolishi tarixi va google haqida umumiy malumot .

2. Googlening jamiyatimizdagi o’rni.
3.Googleni ishlash prinspi.
Xulosa.

1. Googleni paydo bolishi tarixi va google haqida umumiy malumot .
Google – qidiruv sistemasiga oid sayt hisoblanadi. Qidiruv sistemasi bu –
foydalanuvchilar o’ziga kerakli bo’lgan matn(so’z)ni kiritishadi va shu asosida
qidiruv sistemalari foydalanuvchi matni uchragan saytlar ro’yhatini chiqarib beradi.
Bu juda qulay tizim hisoblanib, barcha yoshdagi foydalanuvchilarga tegishli va
barcha tilllarda kerakli ma’lumotlarni topishga imkon beradi, albatta bu ma’lumotlar
internet tarmog’iga kiritilgan bo’lishi lozim. Qidiruv sistemalari internet tarmog’iga
kiritilgan va qidiruv tizimlari ro’yhatidan o’tgan saytlar ichidan kerakli axborotlarni
qidiradi. Bu tizimlarga YANDEX, YAHOO, GOOGLE vahakazolarni misol qilish
mumkin. Qidiruv tizimi nima ekanligini bilib oldingiz, endi GOOGLE qidiruv
tizimiga oid faktlar bilan tanishib, o’zingizga qo’shimcha ma’lumot olishingiz
mumkin: Google kompaniyasini asoschilari Larry Page va Sergey Brin hisoblanadi.
Larry Page va Sergey Brin PageRank tehnologiyasiga patent olgach, o’z
kompaniyalarini AltaVista kompaniyasiga 1 mln dollarga sotib yubormoqchi
bo’lishdi, lekin AltaVista bu taklifni qabul qilmaydi va o’ziga kuchli raqobatchi
yaratib oldi. PageRank tehnologiyasi kodlarida 500 mln ga yaqin o’zgaruvchilar va
2 mlrd ga yaqin mantiqiy elementlar mavjud ekan. Dastlabki Google
kompaniyasining serverlari linux operatsion tizimida ishlagan. The Grateful Dead
gruppasi oshpazi hozirgi kunda Google kompaniyasining bosh oshpazi ekan. To’ride
kim ko’proq to’lasa, o’shatta ishlash kerakda. Boshqa korxonalardan farqli ravishda
Google kompaniyasi iqtisodiy krizis paytida ham o’z shtatini kengaytirishga
erishgan ekan(2000 yil). Google kompaniyasida 3000 ga yaqin ishchi ishlar ekan.
Kompaniyaning 450000 ga yaqin serverlari mavjud bo’lib, ular butun dunyo bo’ylab
tarqalgan ekan. Google saytining oddiyligi(asosan oq fon), dastlab bu korxonada
yaxshi dizaynerlar yo’qligi bilan tushuntirilar ekan. Sayt yaratuvchilari bilmi sust
bo’lib, hattoki “Submit” tugmasini ham qilisha olmagan ekan. Klaviaturadagi Enter
tugmasi submit tugmasini o’rnini bosgan ekan. Google kompaniyasida ish shunday
yo’lga qo’yilganki, ishchilar ish vaqtining 20% ni, o’zlarining shaxsiy dasturlari
(proyektlari) ustida ishlashga sarflashar ekan. Shu sababli hozirgi kunda google ning
kichik xizmatlari ko’payib ketmoqda(Orkut, Google news,.). Lekin bu xizmatlar
foydalanuvchilarga e’lon qilinmas ekan. Kompaniyani to’g’ri nomlanishi GOOGOL
edi, lekin kompaniyani tasdiqlatish davomida xatolikga yo’l qo’yilib, google nomi
yozib yuborilgan. Bu xatolik to’g’irlanmasdan qolgan. O’ylangan kompaniya nomi
Googol – katta o’lchamdagi raqamlar deganidir(10 darajasi 100). 2004 yilda
kompaniya dastlabki aksiyalarini birjaga qo’yadi va o’z aksiyalarini donasini 85$
qilib belgilaydi. Bir yil ichida bu aksiya 317,8$ ga ko’tariladi. Hech qachon aksiya
narxi dastlabki(85$) narxidan pastga tushmagan. Google kompaniyasi o’z
emblemasini har bayramda, shu bayramga mos holda o’zgartirib turadi va shu tariqa
eski bayramlarni yuzaga chiqarishga harakat qiladi. Google sayti 100 ga yaqin
tillarni tushuna olar ekan, undan tashqari xar hil multfilmdagi qahramonlarni tilini
ham(misol uchun Bugs Bunny). Dastlab bu sayt juda sodda tuzilgan bo’lib, sayt
tekshiruvchilar, kerakli so’rovni kiritishib, natijasini kutib o’tiraverishgan ekan(agar
natija 0 bo’lsa). Xattoki so’rov qachon tugaganini ham bilishmagan ekan. So’ng sayt
kodini o’zgartirib, so’rov tugaganini bildiruvchi xabar chiqaradigan qilishgan ekan.
Google kompaniyasi 20%/5% degan qoidaga amal qilishar ekan. Agar 20%
foydalanuvchi yangi yaratilgan funksiyadan foydalansa, bu funksiya saytning asosiy
interfeysida qolar ekan. Agar 5% foydalanuvchilar bu funksiyadan foydalansa, bu
funksiya saytning “расширенные настройки” degan qismiga joylashtirilar ekan.
Google kompaniyasi ishchilarida qat’i o’rnatilgan ish soati mavjud emas ekan. Kim
qachon ishlash foydali deb topsa o’sha vaqtda ishlar ekan. Asosiysi ish plani
bajarilsa bo’ldi. Google kompaniyasi yangi kadr olishda quyidagicha yo’l tutar ekan.
HR xizmat orqali jo’natilgan 10 ta shaxsiy varaqadan 1 tasiga telefon qilar ekan. 10
ta telefon qilganlardan 1 tasini suhbatga chaqirar ekan, 10 ta suhbatga kegan
odamdan 1 tasini ishga olar ekan. Demak google ga kirish konkursi 1:1000 ekan.
Google kompaniyasiga ishga kirish qiyin ekanini ko’rdik, shu bilan birga ishdan
haydalish ham qiyin ekan. Ishlashni hohlamagan ishchi bilan suhbat uyishtirilar ekan
va boshqa ish taklif qilinar ekan, yana ishlamasa, yoniga bitta ishchi berib ishni
o’rgatib nazorat qilar ekan, shunda ham ishlamasa yana bir bor jiddiy suhbat
uyishtirilar ekan, va nihoyat yarim yil deganda ishdan bo’shatilar ekan. Bu albatta
kamdan kam bo’ladigan holat, chunki kompaniya, ishga kirishda hodimlarni chertib-
chertib ishga qabul qiladiku. Google-shaharchada ya’ni google kompaniyasi
hududida 20 ta restoran hodimlar uchun xizmat qilar ekan, eng qizig’i barcha
restoranlar tekin ekan. Bu restoranlarda italyan, arab, meksikan taomlari va fastfood
yeguliklari mavjud ekan. Har juma kunlari google ishchilari, bizni til bilan aytganda
choyhona qilishar ekan. Albatta osh yeyishmaydi, yig’ilishib pivo, vino ichib yangi
rejalar tuzib, gaplashib o’tirishar ekan. Google kompaniyasi joylashgan ko’cha
“Google street” deb nomlanar ekan. Kompaniyada ishchilar uchun alohida
avtobuslar yo’lga qo’yilgan, undan tashqari hodim o’zi qayerda ishlashini tanlar
ekan(uyda yoki ishxonada), yana bir qiziq tomoni hodimlar uchun ma’lum bir
vaqtlarda har xil yulduzlar ishtrokida konsertlar uyishtirib turilar ekan.

Google 1996 yil martda fan nomzodi Larri Peyj va Sergey Brin tomonidan ilmiy loyiha sifatida paydo bo'ldi. , Stenford talabalari Stenford Raqamli Kutubxona Loyihasida (SDLP) ishladilar. SDLP "Birlashtirilgan, integratsiyalashgan va universal raqamli kutubxona uchun ilg'or texnologiyalarni ishlab chiqish" maqsadi bo'lib, boshqa federal agentliklar qatorida Milliy ilmiy jamg'arma tomonidan moliyalashtirilgan. Dissertatsiya mavzularini izlashda, Page, shu bilan bir qatorda,

5 Umumjahon Internetning matematik xususiyatlarini o'rganish, ulanishlar jadvalini ulkan grafik ko'rinishida taqdim etish. Uning ilmiy rahbari Terri Vinograda ushbu g'oyani tanlashni tavsiya qildi (Page keyinchalik u “men olgan eng yaxshi maslahat” deb nomlangan) va Page ushbu sonni va sonini hisobga olgan holda ushbu sahifaga qaysi veb-sahifalarni ulashni aniqlash muammolariga e'tibor qaratdi. sahifadagi ma'lumotlarning ahamiyati nuqtai nazaridan bunday aloqalarning tabiati (ilmiy nashrlarda iqtiboslar roliga o'xshash). BackRub deb nomlangan ushbu ilmiy loyihada unga tez orada f.f.d. Sergey Brin qo'shildi. Stenford, Milliy Ilmiy Jamg'arma Bitiruvchilar Hamkorligi tomonidan qo'llab-quvvatlanadi. Brin allaqachon Peyjning yaqin do'sti edi, u birinchi marta 1995 yil yozida birinchi guruhda uchrashdi va Brin talabalar shaharchasini namoyish etishni xohladi. 1996 yil mart oyida qidiruv roboti Internet sahifalarini indekslashni boshladi, bu sahifa Stenfordning bosh sahifasidan tuzilgan. To'plangan ma'lumotlarni ushbu veb-sahifaning muhimlik darajasiga o'tkazish uchun Brin va Page PageRank algoritmini ishlab chiqdilar. Ushbu URL-ga bog'lanishlar soni bo'yicha tartiblangan URL-lar ro'yxatidan iborat BackRub natijalarini tahlil qilgandan so'ng, ular PageRank-ga asoslangan qidiruv mexanizmi mavjud qidiruv algoritmlariga qaraganda yaxshiroq natijalarga olib kelishini angladilar (o'sha paytda mavjud qidiruv tizimlari sahifalarni saralashgan. qidiruv atamasi sahifada necha marta paydo bo'lishi).
Robin Li tomonidan 1996 yildan beri ishlab chiqilgan IDD Information Services (Dow Jones sho''ba korxonasi) tomonidan yaratilgan "RankDex" kichik qidiruv mexanizmi shu kabi sahifalar reytingi va reyting strategiyasini o'rganib chiqqan. Li Xitoyda Baidu kompaniyasini tashkil qilganida RankDex texnologiyasi patentlangan va keyinchalik ishlatilgan. Boshqa yuqori martabali sahifalar bilan eng ko'p bog'langan sahifalar qidiruvda eng muhim bo'lishi kerakligiga ishonch hosil qilib, Peyj va Brin dissertatsiyani tadqiqotning bir qismi sifatida sinab ko'rishdi va ularni izlash uchun asos yaratdilar. 1997 yil boshida Backrub tavsifi sahifasi quyidagicha edi: Ba'zi bir qo'pol statistik ma'lumotlar (1996 yil 29-avgustdan boshlab) Umumiy indekslangan sahifalar: 75.2306 million Umumiy yuklanishlar: 207.022 6 gigabayt … BackRub Java va Python-da yozilgan va Linux-da ishlaydigan Sun Ultra va Intel Pentium serverlarida ishlaydi. Asosiy ma'lumotlar bazasi 28 GB disk bilan Sun Ultra II-da saqlanadi. Skott Xassan va Alan Steremberg ko'plab iste'dodli yordam ko'rsatdilar. Sergey Brin ham faol ishtirok etdi va katta minnatdorchilikka loyiqdir.
Dastlab qidiruv tizimi Stenfordning google.stanford.edu saytida edi. Domen google.com 1997 yil 15 sentyabrda ro'yxatga olingan.