Rangli va qora

 
Shixta komponåntlarini kimyoviy o’zaro bog’lanishlari
Pechning yombog’ida yuqori haroratlarda Shixta tarkibidagi moddalardan 
faqat murakkab birikmalar qoladi:
- oksidlardan Cu
2
O, Fe
2
O
3 
(1250 
0
C gacha), Fe
3
O
4
, ZnO, PbO va jins 
oksidlari; 
- komplåks birikmalardan Cu
2
O*Fe
2
O
3
va ZnO*Fe
2
O
3
;
- sulfidlardan FeS, ZnS, PbS.
yallig’ påchda kimyoviy o’zgarishlar keltirilgan birikmalarning o’zaro 
bog’lanishlari orqali o’tadi. 
Mis birikmalari quyidagi råaksiyalarga kirishlari mumkin: 
2Cu
2
O + Cu
2
S = 6Cu + SO
2
(4.15) 
Cu
2
O + FeS = Cu
2
S + FeO 
(4.16) 
Cu
2
O + ZnS = Cu
2
S + ZnO 
(4.17) 
Cu
2
O + PbS = Cu
2
S + PbO 
(4.18) 
900 
0
C dan boshlab bu råaksiyalar tåzlik bilan o’tadi va natijada mis, mis 
yarim sulfidlari paydo bo’ladi. 
Erkin mis sulfid holatga o’tadi: 

---

87 
2Cu + FeS = Cu
2
S + Fe 
(4.19) 
Tåmir oksidi shixta tarkibidagi sulfidlar bilan kuyidagicha reaktsiyalarga 
kirishishi mumkin: 
2Fe
2
O
3
+ 7 FeS
2
= 11FeS + 3 SO
2
(4.20) 
10Fe
2
O
3
+ FeS = 7 Fe
3
O
4
+ SO
2
(4.21) 
6Fe
2
O
3
+ Cu
2
S = 2 Cu + 4 Fe
3
O
4
+ SO
2
(4.22)
9Fe
2
O
3
+ ZnS = ZnO + 6Fe
3
O
4
+ SO
2
(4.23)
Ushbu råaksiyalar 500 - 900 
0
C oralig’ida o’tadi. Yallig’ påchda eritishda 
shixtada sulfidlarning mavjudligi magnåtitni tiklanishiga olib kåladi: 
3 Fe
3
O
4
+ FeS = 10 FeO + SO
2
(4.24) 
2 Fe
3
O
4
+ Cu
2
S = 2 Cu + 6 FeO + SO
2
(4.25) 
3 Fe
3
O
4
+ ZnS = ZnO + 9 FeO + SO
2
(4.26) 
Bu råaksiyalar intånsiv holatda 1170 
0
S dan boshlab boradi. Shixtada 
kråmniy dioksidining mavjudligi bu råaksiyalarni tåzroq va to’laroq borishiga olib 
kåladi. 
Mis fårrit sulfidlar bilan råaksiyasi quyidagi oqib o’tishi mumkin: 
3 (CuO*Fe
2
O
3
) + 2Cu
2
S = 7Cu + 2Fe
3
O
4
+ 2SO
2
(4.27) 
5 (CuO*Fe
2
O
3
) + 2FeS = 5Cu + 4Fe
3
O
4
+ 2 SO
2
(4.28) 
Bu råaksiyalar 1100 - 1150 
0
C larda to’la o’tadi. 
Kråmniy dioksidi mavjudligida kuyidagi råaksiyalar boradi: 
2 FeO + SiO
2
= 2 FeO * SiO
2
(4.29) 
2 ZnO + SiO
2
= 2 ZnO * SiO
2
(4.30) 
2 CaO + SiO
2
= 2 CaO * SiO
2
(4.31) 
2 Fe
3
O
2
+ 3 SiO
2
= 3(2FeO*SiO
2
) + O
2 
(4.32) 
Ushbu råaksiyalar natijasida yallig’ påchda shtåyn, shlak va tåxnologik 
gazlar paydo bo’ladi. Bu esa yallig’ påchda eritishning asosiy maqsadidir.